Jeżeli w wyniku wznowionego postępowania okaże się, że postępowanie z takich lub innych względów stało się bezprzedmiotowe, to nowa decyzja będzie stanowić o umorzeniu postępowania. Rozstrzygnięcie istoty sprawy to zatem nie tylko wyłącznie rozstrzygnięcie merytoryczne /wymiar cła/, ale również rozstrzygnięcie niemerytoryczne /umorzenie postępowania/.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Sławomira J. na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł w Warszawie z dnia 21 listopada 1997 r. (...) w przedmiocie wymiaru cła - uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji; (...).
Naczelny Sąd Administracyjny, po zapoznaniu się ze stanem faktycznym i prawnym sprawy, zważył, co następuje:
W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego - od początku jego funkcjonowania ugruntowana jest teza, że każda ostateczna decyzja administracyjna /w tym i decyzja w sprawach celnych/ korzysta z atrybutu domniemania prawidłowości, co oznacza, że ma ona moc obowiązującą dopóty, dopóki nie zostanie we właściwym i nadzwyczajnym trybie wyeliminowana z obrotu prawnego /por. np. wyrok NSA z dnia 20 lipca 1981 r., SA 1478/81 - ONSA 1981 Nr 2 poz. 72/. Wskazuje się ponadto na treść art. 16 par. 1 Kpa statuującą trwałość decyzji ostatecznych na forum administracyjnym. Celem bowiem zasady trwałości decyzji ostatecznych jest nie tylko ochrona praw nabytych strony /w niniejszej sprawie chodzi o utrzymanie dotychczasowej stawki celnej na wprowadzone na polski obszar celny towary/ ale w ogóle ochrona porządku prawnego. Pewność zaś obrotu prawnego /tzw. bezpieczeństwo prawne/ wymaga, by decyzje administracyjne stały się w określonych warunkach trwałe. Z tych zatem względów, decyzje ostateczne w zasadzie nie powinny być w trybie postępowania administracyjnego wzruszone. W specjalnych trybach dopuszcza się zupełnie wyjątkowo do zmiany decyzji ostatecznych, a same takie możliwości są taksatywnie wyliczone w kodeksie postępowania administracyjnego jako możliwości zmiany lub uchylenia decyzji ostatecznej albo nawet obowiązek uchylenia takiej decyzji w wyniku wznowienia postępowania /art. 145 Kpa/, stwierdzenie nieważności /art. 156 Kpa/ albo jej wygaśnięcie.
Badając legalność zaskarżonych decyzji, sąd administracyjny zauważa, iż kodeks postępowania administracyjnego /w związku z art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. Prawo celne - Dz.U. nr 75 poz. 445 ze zm./ dopuszczalność wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną opiera na dwóch zasadniczych przesłankach: uprzednim rozstrzygnięciu sprawy decyzja ostateczną oraz wystąpieniem przynajmniej jednej z wyliczonych wyczerpująco w art. 145 par. 1 Kpa podstaw prawnych wznowienia.
I tak zgodnie z art. 145 par. 1 pkt 5 Kpa jedną z podstaw wznowienia postępowania jest ujawnienie istotnych dla sprawy nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów, które istniały w dniu wydania decyzji, lecz nie były znane organowi, który wydał decyzję. Na tej podstawie możliwość nadzwyczajnej weryfikacji decyzji ostatecznej możliwe jest zatem tylko i wyłącznie wtedy, gdy spełnione są łącznie trzy przesłanki.
Po pierwsze, ujawnione okoliczności faktyczne lub dowody, istotne dla sprawy muszą mieć przymiot nowości. Pod pojęciem nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów należy rozumieć zarówno okoliczności lub dowody nowo odkryte. czy też po raz pierwszy zgłoszone przez stronę.
Po drugie, nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody muszą istnieć w dniu wydania decyzji ostatecznej. Niedopuszczalne jest zatem wznawianie postępowania na skutek wystąpienia nowych okoliczności faktycznych istotnych dla sprawy, które powstały po wydaniu uchylonej decyzji.