Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Dominik Mączyński Sędziowie Sędzia NSA Włodzimierz Zygmont Sędzia WSA Karol Pawlicki (spr.) Protokolant: starszy sekretarz sądowy Krzysztof Dzierzgowski po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 maja 2018 r. sprawy ze skargi [...] na uchwałę Rady Gminy [...] z dnia [...] nr [...] w przedmiocie poboru podatków w drodze inkasa, wyznaczenia inkasentów oraz określenia wysokości wynagrodzenia za inkaso I. stwierdza nieważność § 2 pkt 6 i 9 uchwały Rady Gminy [...] z dnia [...], nr [...] w przedmiocie poboru podatków w drodze inkasa, wyznaczenia inkasentów oraz określenia wysokości wynagrodzenia za inkaso; II. oddala skargę w pozostałym zakresie.
[...] w [...], na podstawie art. 93 ust. 1 w związku z art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz.1875 ze zm. - dalej: "u.s.g.") złożyła skargę na uchwalę Nr [...] Rady Gminy z dnia [...] kwietnia 2016 r. w sprawie poboru w drodze inkasa, wyznaczenia inkasentów oraz określenia wysokości wynagrodzenia za inkaso jako podjętej z rażącym naruszeniem przepisów art. 25a u.s.g. i wniosła o stwierdzenie jej nieważności.
W uzasadnieniu skargi wskazano, że w toku czynności kontrolnych przeprowadzonych w Gminie B. inspektorzy [...] ustalili, że w 2016 r. podstawę poboru podatków rolnego, od nieruchomości i leśnego od osób fizycznych w drodze inkasa stanowiły dwie uchwały podjęte przez Radę Gminy:
1) uchwała Nr [...] z [...] maja 2015 r. w sprawie poboru podatków w drodze inkasa, wyznaczenia inkasentów oraz określenia wysokości wynagrodzenia za inkaso, która utraciła moc z dniem [...] lipca 2016 r.
2) uchwała Nr [...] z [...] kwietnia 2016 r. w sprawie poboru w drodze inkasa, wyznaczenia inkasentów oraz określenia wysokości wynagrodzenia za inkaso, która weszła w życie z dniem [...] lipca 2016 r. i pozostawała w obrocie prawnym do dnia wniesienia niniejszej skargi.
Z ustaleń kontroli wynikało, że w głosowaniu dotyczącym ww. uchwał w sprawie poboru w drodze inkasa podatku od osób fizycznych określającej m. in. wysokość wynagrodzenia za inkaso brało udział 2 radnych będących jednocześnie inkasentami w dwóch sołectwach. Ustalenia kontroli dotyczące faktu, że w głosowaniu nad uchwałą Nr [...] z dnia [...] kwietnia 2016 r. brali udział radni, którzy jednocześnie na mocy jej postanowień zostali powołani na inkasentów w Gminie B. nie były znane Kolegium Izby na etapie badania uchwały w maju 2016 r.
Z protokołu sesji wynikało, iż nie było głosowania imiennego, a zatem nie wiadomo którzy z radnych wstrzymali się od głosu, jak również który z radnych głosował przeciw uchwale.
Odpowiadając na skargę Gmina B., reprezentowana przez Wójta, wniosła o umorzenie postępowania z uwagi na podjęcie przez Radę Gminy uchwały nr [...] z [...] stycznia 2018 r. w sprawie poboru podatków w drodze inkasa, wyznaczenia inkasentów oraz określenia wysokości wynagrodzenia za inkaso, a przy głosowaniu nad uchwałą radni będący sołtysami wyznaczonymi do poboru podatków nie brali udziału. Jednocześnie Rada Gminy przedmiotową uchwałą uchyliła zaskarżoną uchwałę.
Pismem z [...] marca 2018 r. [...] przekazała uchwałę Nr [...] Kolegium [...] z [...] marca 2018 r., na podstawie której podtrzymano skargę na uchwałę Nr [...] Rady Gminy z [...] kwietnia 2016 r.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje:
Skarga w części zasługuje na uwzględnienie.
W toku przeprowadzonej sądowej kontroli zaskarżonej uchwały, na podstawie kryterium jej zgodności z prawem i w kontekście zarzutów sformułowanych w skardze Sąd badał, czy zasadne okazały się zarzuty wobec uchwały Nr [...] Rady Gminy z dnia [...] kwietnia 2016 r. w sprawie poboru w drodze inkasa, wyznaczenia inkasentów oraz określenia wysokości wynagrodzenia za inkaso. Jakkolwiek skarżąca wniosła o stwierdzenie nieważności uchwały w całości, to zarzuty skargi dotyczą przepisu § 2 pkt 6 i 9 uchwały, na podstawie którego na inkasentów podatku wyznaczono [...] i [...], którzy będąc jednocześnie radnymi, brali udział w głosowaniu nad podjęciem ww. uchwały. Na wstępie należy wyjaśnić, ze zgodnie z art. 91 u.s.g. uchwała organu gminy sprzeczna z prawem jest nieważna (ust. 1), przy czym w przypadku nieistotnego naruszenia prawa nie stwierdza się nieważności uchwały, ograniczając się do wskazania, że uchwałę wydano z naruszeniem prawa (ust. 4). Ustawa o samorządzie gminnym wyróżnia zatem dwie kategorie wad uchwał organów gminy: istotne naruszenie prawa oraz nieistotne naruszenie prawa. To rozgraniczenie kategorii wad uchwał organów gminy ma znaczenie prawne, jednak ustawa o samorządzie gminnym nie określa rodzaju naruszenia prawa, które należy zakwalifikować do istotnego naruszenia prawa. W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że są to takiego rodzaju naruszenia prawa, jak: podjęcie uchwały przez organ niewłaściwy, brak podstawy do podjęcia uchwały określonej treści, niewłaściwe zastosowanie przepisu prawnego będącego podstawą podjęcia uchwały, naruszenie procedury podjęcia uchwały. Wspomniana procedura podjęcia uchwały obejmuje szereg wymogów, wśród których istotne znaczenie ma udział w głosowaniu legitymowanych radnych. Przepis art. 25a u.s.g. wprowadza instytucję wyłączenia radnego od udziału w głosowaniu stanowiąc, że radny nie może brać udziału w głosowaniu w radzie ani w komisji, jeżeli dotyczy ono jego interesu prawnego. Interes prawny to interes chroniony przepisami prawa, wypływający z przepisów ustrojowych, przepisów prawa materialnego i przepisów prawa procesowego. Każdy z tych przepisów może bowiem kształtować uprawnienia i obowiązki jednostki.