Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Grzegorz Gocki (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Joanna Kuczyńska Sędzia WSA Marzena Łozowska Protokolant st. sekretarz sądowy Anna Frydryk po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 14 lipca 2009r. sprawy ze skargi G. O. na uchwałę Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu z dnia 25 marca 2009r., nr [...] w przedmiocie nieważności uchwały w sprawie zmiany uchwały dotyczącej ustalenia stawek opłaty targowej I. uchyla zaskarżoną uchwałę; II. określa, że zaskarżona uchwała nie może być wykonana; III. zasądza od Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu na rzecz skarżącej kwotę 240,00 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Rada Miejska w Oleśnie działając na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 8 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U z 2001 r. nr 142, poz. 1591 z późn. zm.), art. 15 i art. 19 pkt. 1 lit a i pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity z 2006 r. Dz. U nr 121, poz. 844 ze zm. zwanej dalej uopol) uchwałą nr XXXVII/217/09 z dnia 18 lutego 2009 r. zmieniła uchwałę w sprawie ustalenia stawek opłaty targowej na terenie miasta Olesna nr XLVI/374/06 Rady Miejskiej w Oleśnie z dnia 27 września 2006 roku, w ten sposób, że dokonano skreślenia § 2 pkt 3. W ramach powyższego uchylonego zapisu § 2 pkt 3 ustalone było wynagrodzenie za inkaso w wysokości 31 % od sumy zainkasowanych kwot.
Uchwałą nr 8/26/2009 z dnia 25 marca 2009 r. Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu (dalej zwane Kolegium), działając w trybie art. 18 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 11 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2001 r. nr 55, poz. 577 z późn. zm.) orzekło o nieważności uchwały z dnia 18 lutego 2009 r. z uwagi na stwierdzenie podjęcia jej z naruszeniem art. 19 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych.
Odnosząc prawne podstawy swojego rozstrzygnięcia do przepisów kompetencyjnych działania organu stanowiącego, Kolegium wskazało na wstępie art. 18 ust. 2 pkt 8 ustawy o samorządzie gminnym, zgodnie z którym do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat w granicach określonych w odrębnych ustawach.
Zakres umocowania rady gminy został wyznaczony art. 19 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych stanowiącym, iż w drodze uchwały określa ona zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokość stawek opłat określonych w ustawie, w tym m.in. opłaty targowej. Natomiast na podstawie art. 19 pkt 2 rada gminy może zarządzić także pobór opłaty targowej w drodze inkasa oraz określić inkasentów i wynagrodzenia za inkaso.
W ocenie Kolegium, użyte w tym, przepisie przez ustawodawcę pojęcia "zarządza", a także "określa" jednoznacznie wskazują, że jedynie w wyłącznej gestii rady gminy, w ramach przysługującej jej kompetencji i wynikającego z niego uznania, pozostaje kwestia decyzji czy pobór opłaty nastąpi w drodze inkasa, określenia inkasentów i wysokości wynagrodzenia za inkaso.
Dlatego też Kolegium dokonując wykładni powyższego ustawowego zapisu, przy uwzględnieniu obowiązujących dyrektyw interpretacyjnych, stwierdziło, iż zarządzenie poboru opłaty targowej w drodze inkasa, a zatem wykorzystanie przez radę przyznanej przez prawo podatkowe kompetencji obliguje ją do określenia przez inkasentów tej opłaty i wysokości wynagrodzenia. Uwzględniając bowiem wykładnię gramatyczną, zważono, iż użycie przez ustawodawcę spójnika "i" oznacza koniunkcję i nie może być traktowane rozłącznie. Tożsame uwagi należy odnieść do użytego w przywołanym przepisie wyrażenia "oraz".
W dalszych rozważaniach Kolegium zwróciło uwagę na okoliczność, że inkasent jest podmiotem stosunków podatkowoprawnych, wykonującym zadania z zakresu administracji publicznej, a tym samym jest zobowiązany do wykonywania czynności w interesie publicznoprawnym. Obowiązek wykonywania funkcji inkasenta powstaje zawsze i wyłącznie na skutek zaistnienia okoliczności, z którymi przepis prawa łączy powstanie takiego obowiązku tj. z chwilą podjęcia przez radę decyzji o "zarządzeniu poboru w drodze inkasa". Tym samym nałożenie obowiązku poboru podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu oraz sprecyzowanie zakresu tego obowiązku nie może nastąpić w drodze umownej jak wskazała w wyjaśnieniach Skarżąca. Dlatego też w odniesieniu do pobierania opłaty targowej oraz określenia wysokości wynagrodzenia z tego tytułu, wyłączną formą w której następuje uregulowanie tych kwestii jest uchwała rady gminy, która stosownie do art. 40 ustawy o samorządzie gminnym jest aktem prawa miejscowego, zawierającym przepisy powszechnie obowiązujące na terenie gminy, w tym normy o charakterze generalnym i abstrakcyjnym. Natomiast z wyjaśnień złożonych w trakcie postępowania nadzorczego przez Burmistrza, w których rozróżniał on inkasentów, będących jednostkami organizacyjnymi gminy lub pomiotami powołanymi do czynności inkasa w drodze bezprzetargowej od inkasentów, którym określone czynności powierzono w drodze przetargu nieograniczonego, wskazywały, iż podjęcie zakwestionowanej uchwały z dnia 18 lutego 2009 r. zmierzało poprzez uchylenie dotychczasowego uregulowania § 2 pkt 3 uchwały nr XLVI/374/06 Rady Miejskiej w Oleśnie z dnia 27 września 2006 roku, przewidującego wynagrodzenie za inkaso w wysokości 31 % od sumy zainkasowanych kwot, umożliwienie ustalenie wynagrodzenia inkasa w drodze umowy cywilnoprawnej. To zaś w ocenie Kolegium jest niedopuszczalne w ramach obowiązującego obecnie w tych kwestiach stanu prawnego.