Prawidłowe dokumentowanie sprzedaży na rzecz podmiotów gospodarczych lub nieprowadzących działalności gospodarczej, leży w interesie samego podatnika, bowiem obowiązany jest on do prowadzenia tej sprzedaży za pomocą kas rejestrujących, w przypadku, gdy wysokość obrotu na rzecz podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej przekroczy ustaloną wartość. Ponadto uchybienia w tym zakresie narażają podatnika na określone sankcje finansowe. Jeśli zatem wystawione przez podatnika dokumenty nie pozwalają na przypisanie konkretnej sprzedaży do określonego podmiotu gospodarczego, to należy przyjąć, iż sprzedaży dokonywał na rzecz podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej, której wielkość ma wpływ na termin rozpoczęcia ewidencji obrotu i kwot podatku przy zastosowaniu kas rejestrujących.
W wyniku kontroli skarbowej ustalono, że wielkość sprzedaży na rzecz osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej przekroczyła u podatniczki kwotę obligującą ją do wprowadzenia kas rejestrujących. Wielkość ta wynikała z podsumowania sprzedaży dokumentowanej rachunkami uproszczonymi wystawionymi dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, w tym na osoby nieistniejące /fikcyjne/. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie kas rejestrujących firma miała obowiązek prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Inspektor Kontroli Skarbowej stwierdził zatem, iż z uwagi na naruszenie obowiązku określonego w art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym /Dz.U. nr 11 poz. 50 ze zm./, firma zgodnie z ust. 2 cytowanego przepisu utraciła prawo do obniżenia podatku należnego o 30 procent kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług.
W odwołaniu od tej decyzji wywodzono, iż postępowanie kontrolne nie wykazało, że sprzedaż prowadzona była na rzecz osób, o których mowa w art. 29 ust. 1 ustawy o VAT.
Organ odwoławczy podniósł, powołując się na przepis art. 29 ustawy o VAT i rozporządzenie w sprawie kas rejestrujących, że to na podatniku ciąży obowiązek ustalania, w momencie dokonywania sprzedaży, faktu czy nabywca jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej oraz obowiązek oddzielenia tej sprzedaży od pozostałych obrotów.
W rozpoznawanej sprawie ustalono, że sprzedaż udokumentowana rachunkami uproszczonymi wystawiona została na nazwiska osób niefigurujących w ewidencji podatników i przekroczyła kwotę wymaganą dla prowadzenia sprzedaży za pomocą kas rejestrujących. Ustalono także, co jest bezsporne w sprawie, że większość z tych rachunków wystawiona została, na polecenie właściciela firmy, na fikcyjne nazwiska.
Organ odwoławczy wskazał, że określenie wskaźnika procentowego określającego udział sprzedaży podlegającej ewidencjonowaniu za pomocą kas do sprzedaży ogółem i zastosowanie tych proporcji do podatku naliczonego, uwzględnia wykładnię art. 29 ust. 2 ustawy o VAT przedstawioną w uchwale NSA z dnia 16 listopada 1998 r., FPS 7/98. Dodając, że zarówno art. 29 cytowanej ustawy, jak też powołana uchwała nie zawierają regulacji, czy wskazania dotyczącego sposobu obliczania kwoty podatku naliczonego objętego utratą prawa do odliczenia, nie podzielił zarzutu pełnomocnika skarżącej o rażącym naruszeniu art. 29 ust. 2.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego pełnomocnik zarzucił, iż organy podatkowe nie wyjaśniły zasadniczej dla sprawy kwestii, tj. tego czy osoby na nazwiska, których wystawiono rachunki uproszczone są osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej. Na konieczność poczynienia w niniejszej sprawie takich ustaleń zwrócił uwagę Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie /uzasadnienie wyroku z dnia 25 maja 1999 r., III SA 7349/98/.