Przepis art. 60 par. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji /Dz.U. 1991 nr 36 poz. 161 ze zm./ stanowi, że umorzenie postępowania egzekucyjnego powoduje uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych, jeżeli dalsze przepisy ustawy nie stanowią inaczej. Pozostają jednak w mocy prawa osób trzecich, nabyte na skutek tych czynności.
Regulacja nie pozostawia wątpliwości, iż nie daje ona podstawy prawnej do domagania się przez dłużnika zwrotu wyegzekwowanych należności - zwłaszcza w takim przypadku, gdy przekazane zostały one wierzycielowi.
Trafnie zatem organy egzekucyjne podniosły w niniejszej sprawie, że w tym zakresie nie są ani zobowiązane do dokonania zwrotu, ani też uprawnione do orzekania o zwrocie od wierzyciela przymusowo ściągniętych należności, które zostały mu przekazane. Tym samym więc kwestia zwrotu, wyegzekwowanych należności obciąża wierzyciela.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na rozprawie sprawy ze skargi Przedsiębiorstwa Krajowo-Zagranicznego "P." Sp. z o.o. w B. na postanowienie Izby Skarbowej w K. z dnia 10 listopada 1999 r. (...) w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego - oddala skargę.
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 10 listopada 1999 r. Izba Skarbowa w K. po rozpatrzeniu odwołania Przedsiębiorstwa Krajowo-Zagranicznego "P." Sp. z o.o. w B. utrzymała w mocy postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w B. z dnia 19 lipca 1999 r. (...) mocą którego:
- umorzono postępowanie egzekucyjne do tytułu wykonawczego (...),
- orzeczono, że w sprawie wyegzekwowanych kwot pieniężnych do tytułu wykonawczego jw. właściwym jest Urząd Celny w C., na wniosek którego prowadzone było postępowanie egzekucyjne.
W podstawie prawnej tego rozstrzygnięcia powołano przepisy art. 138 par. 1 pkt 1 w zw. z art. 144 Kpa oraz art. 18 i art. 59 par. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji /Dz.U. 1991 nr 36 poz. 161 ze zm./. W uzasadnieniu natomiast przedstawiono dotychczasowy przebieg postępowania, szczególnie zwrócono uwagę na fakt, iż wierzyciel /Urząd Celny w C./ w toku prowadzonego postępowania poinformował organ egzekucyjny o wyroku NSA z dnia 23 czerwca 1998 r. V SA 1232/97, w świetle którego postępowanie egzekucyjne winno być umorzone, ponieważ firma "P.", będąca solidarnie zobowiązaną, odpowiada na innej podstawie prawnej niż podmiot dokonujący obrotu towarowego z zagranicą, a tym samym odpowiada z innego tytułu prawnego. W konsekwencji tego wydane zostało w końcu orzeczenie, stanowiące przedmiot zaskarżenia do Izby Skarbowej. W zażaleniu na wskazane na wstępie postanowienie pierwszoinstancyjne strona podniosła, iż co prawda postępowanie egzekucyjne zostało umorzone, lecz nie orzeczono o zwrocie pobranych w tym postępowaniu kwot pieniężnych. Nadto podniesiono, iż organ pierwszej instancji stwierdzając, że właściwym do zwrotu wyegzekwowanych środków pieniężnych jest Urząd Celny nie wskazał podstawy prawnej takiego stanowiska. Równocześnie organ ten zapomniał, że sam wyegzekwował bezprawnie część kwoty pomimo oponowania Jednostki. Tak więc - zdaniem żalącego się Przedsiębiorstwa - "ten, który zabrał niech je /tj. wyegzekwowane kwoty/ zwróci".
Odnosząc się do powyższych argumentów stwierdzono następnie, że Urząd Skarbowy w B. otrzymał od wierzyciela, tj. Urzędu Celnego w C., tytuł wykonawczy z dnia 16 maja 1994 r. (...) celem realizacji. Powyższy dokument skierowany był przeciwko Przedsiębiorstwu "P." w B. i dotyczył należności celnych w kwocie 1.841.790.000 st. zł /po denominacji 184.179 zł/ oraz odsetek za zwłokę w kwocie 2.498.553.000 st. zł /po denominacji 249.855,30 zł/. Urząd Skarbowy przyjmując tytuł wykonawczy do realizacji zbadał wniosek wierzyciela pod kątem formalnym. Badania tego dokonano zgodnie z wymogami określonymi w art. 27 par. 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Z akt sprawy wynika przy tym, że wszystkie wymagane elementy były wskazane przez wierzyciela, co znajduje potwierdzenie także we wnioskach poczynionych w postępowaniu odwoławczym. Następnie przytoczono treść art. 29 par. 1 powołanej wyżej ustawy i na tle tego przepisu wyjaśniono zasady badania dopuszczalności egzekucji administracyjnej przez organ egzekucyjny.