Art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych /t.j. Dz.U. 1993 nr 106 poz. 482 ze zm./ o zaliczeniu wydatków do kosztów uzyskania przychodów decydują dwie przesłanki: związek z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz ich wpływ na wielkość osiągniętego przychodu. Przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodu każdy wydatek - poza wyraźnie wskazanymi w ustawie wymaga indywidualnej oceny pod kątem bezpośredniego związku z tymi przychodami i racjonalności dla osiągnięcia tego przychodu.
Artykuł 15 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wyraża zasada potrącalności kosztów uzyskania przychodów tylko w tym roku podatkowym, którego one dotyczą, co oznacza, że nie jest możliwe potrącenie kosztów w roku, w którym je poniesiono, jeżeli rok ten nie jest jednocześnie rokiem, "którego dotyczą". W sytuacji, gdy istnieje bezpośrednie powiązanie kosztów z przychodem, to za rok, "którego dotyczą" poniesione koszty - w rozumieniu powyższego przepisu - należy uważać rok osiągnięcia przychodu, co oznacza, że w wypadku przychodu z działalności gospodarczej należy rozumieć rok, w którym przychód ten stał się już należny /art. 12 ust. 3 cyt. ustawy/, a nie rok poniesienia takich kosztów. Skoro art. 15 ust. 4 tej ustawy wiąże moment potrącenia kosztów z uzyskaniem przychodów, to dopóki składnik majątkowy nie zostanie sprzedany, jego wartość nie może być uznana za koszt uzyskania przychodów. Aby określone koszty mogły być potrącalne w danym roku podatkowym, muszą być spełnione dwa warunki: koszty te muszą się odnosić do przychodów danego roku i muszą być zarachowane. W niniejszym przypadku nie sposób uznać, aby wydatki związane z budową sieci telekomunikacyjnej dla Telekomunikacji Polskiej S.A., która to budowla zostało, zakończona i sprzedana kontrahentowi dopiero w 1999 r., mogły być uznane za koszty uzyskania przychodów strony skarżącej już w roku 1998.
Podatnik miał możliwość odliczenia dla celów ustalenia dochodu wszelkich kosztów, pod warunkiem jednak, że wykaże ich faktyczne poniesienie /a więc udokumentuje fakt zapłaty za wykonaną usługę/ oraz ich bezpośredni /lub pośredni/ wpływ na wielkość osiągniętego przychodu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.
Zgodnie z art. 191 ustawy z dnia z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa /Dz.U. nr 137 poz. 926 ze zm./ organ podatkowy ocenia na podstawie zebranego materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona. Przepisem tym wyrażono więc funkcjonowanie w ramach postępowań, i podatkowego tzw. zasady swobodnej oceny dowodów. Polega ona na tym, że organ podatkowy nie jest związany żadnymi regułami dowodowymi, a rozstrzyga sprawę na podstawie przekonania opartego na swobodnym uznaniu niektórych dowodów za wiarygodne, innych natomiast za niewiarygodne. Ocena ta powinna być jednak zgodna z wymogami wiedzy, doświadczenia i logiki. Ponadto przy ocenie czy dana okoliczność jest udowodniona konkretnym dowodem należy brać pod uwagę, czy strona miała możliwość wypowiedzenia się odnośnie tego dowodu/art. 192 Ordynacji podatkowej/. Oznacza to, że organ podatkowy powinien swoją ocenę dokonać w oparciu o całość zebranego i ujawnionego w stosunku do strony materiału dowodowego.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na rozprawie sprawy ze skargi Zakładu Usług Informatycznych "R." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B.-B. na decyzję Izby Skarbowej w K. - Ośrodka Zamiejscowego w B.-B. z dnia 1 czerwca 2001 r. (...) w przedmiocie: określenia wysokości podatku dochodowego od osób prawnych - oddala skargę.
Zaskarżoną decyzją z dnia 1 czerwca 2001 r. (...) Izba Skarbowa w K. Ośrodek Zamiejscowy w B.-B. uchyliła w całości decyzję Inspektora Kontroli Skarbowej w Urzędzie Kontroli Skarbowej w K. Ośrodek Zamiejscowy w B.-B. Z dnia 9 marca 2001 r. (...) i określiła Zakładowi Usług Informatycznych "R." spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w B.-B. wysokość należnego podatku dochodowego od osób prawnych za 1998 r. w kwocie 151.340 zł, zaległości z powyższego tytułu w kwocie 11.716 zł oraz odsetki za zwłokę od zaległości w podatku dochodowym od osób prawnych za 1998 r. z tytułu zaniżenia miesięcznych zaliczek i podatku wynikającego z rozliczenia rocznego, naliczonych do dnia 9 marca 2001 r., tj. do dnia wydania decyzji przez organ I instancji w kwocie 11.200,10 zł.
W podstawie prawnej decyzji organ podatkowy powołał przepisy art. 233 par. 1 pkt 2 lit. "a", art. 21 par. 3, art. 51 par. 1 i par. 2, art. 53 par. 1 i par. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa /Dz.U. nr 137 poz. 926 ze zm./ oraz art. 15 ust. 1 i 4, art. 16 ust. 1 pkt 1b, pkt 14 i pkt 7, art. 18 ust. 1 pkt 1a i ust. 1b, art. 19 ust. 1 pkt 2, art. 25 ust. 1 i 2, art. 27 ust. 1 ustawy z. dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych /t.j. Dz.U. 1993 nr 106 poz. 482 ze zm./.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ drugiej instancji stwierdził generalnie, iż powstałe zaległości w podatku dochodowym od osób prawnych wiążą się z nieprawidłowym zaliczeniem do kosztów uzyskania przychodów wydatków inwestycyjnych dotyczących budowy sieci telekomunikacyjnej w wysokości 9.237,05 zł oraz nie wypłaconych wynagrodzeń osobie fizycznej z tytułu umowy o dzieło w kwocie 25.111,20 zł.
Przechodząc do szczegółowych rozważań w tym zakresie Izba Skarbowa wyjaśniła, iż z niewątpliwych ustaleń stanu faktycznego wynika, że Zakład Usług Informatycznych "R." i Spółka "I." zawarły w dniu 25 listopada 1998 r. umowę (...) z Telekomunikacją S.A., której przedmiotem była realizacja zadania pod nazwą budowa sieci telekomunikacyjnej. Kontrolowana Spółka "R.", będąc inwestorem bezpośrednim w związku realizacją tej inwestycji poniosła w 1998 r. /według faktur VAT dotyczących zakupu usługi/ wydatki w łącznej wysokości 17.237,05 zł z których część tj. w wysokości 8.000 zł dotyczyła Firmy "I.", w związku z czym dokonano ich refakturowania. Wskazano nadto, iż z treści zawartej przez kontrahentów umowy wynikało, iż przedmiot umowy wykonawca przekaże na postawie dowodu przekazania środka trwałego /PT/ lub faktury VAT oraz protokołu odbioru na majątek TP S.A., co będzie podstawą kompensaty poniesionych nakładów. Ustalono dalej, że fakturą sprzedaży VAT (...) z dnia 9 lutego 1999 r. dokonano przekazania linii telefonicznej na rzecz TP S.A.
Nawiązując do powyższych ustaleń Izba Skarbowa podniosła, iż kontrolowana Spółka w związku z zawartą umową z TP S.A. poniosła w roku podatkowym 1998 nakłady inwestycyjne związane z budową sieci telekomunikacyjnej, w wysokości 9.237,05 zł. Końcowego natomiast rozliczenia inwestycji oraz jej sprzedaży na rzecz TP S.A., na podstawie faktury VAT Spółka dokonała w 1999 r. Organ odwoławczy wyraził nadto przekonanie, iż sporne wydatki związane z budową sieci telekomunikacyjnej mają charakter inwestycyjny, a w świetle ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nakłady /wydatki/ inwestycyjne nie mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów bez względu na to czy inwestycje zostały zakończone i oddane do użytku, czy też nie. W takim to przypadku kosztem uzyskania przychodu będzie amortyzacja liczona od środków trwałych, pochodzących z inwestycji, po przekazaniu ich do użytkowania. Dodano też, że wydatki inwestycyjne, nie będące kosztem uzyskania przychodów w trakcie realizacji inwestycji, będą tym kosztem w razie sprzedaży inwestycji rozpoczętej. Kontynuując ten wątek Izba skarbowa utrzymywała, iż w wyniku poczynionych w 1998 r. Nakładów nie powstał w badanym roku kompletny i zdatny do użytku obiekt budowlany, a dopiero sprzedaż inwestycji w 1999 r. spowodowała uzyskanie przychodu, a więc powstanie związku przyczynowo skutkowego między przychodem a kosztem, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.