W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego powszechnie przyjmuje się, że jeżeli strona nie cofnęła odwołania /art. 137 Kpa/, co byłoby równoznaczne z wystąpieniem o umorzenie postępowania odwoławczego /art. 105 par. 2 Kpa/, brak jest podstaw do umorzenia tego postępowania jako bezprzedmiotowego tylko z tego powodu, że strona wykonała decyzję nieostateczną.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga zasługuje na uwzględnienie, bowiem Izba Skarbowa dopuściła się szeregu istotnych uchybień natury proceduralnej jak i dokonała wykładni przepisów prawa ze szczególnym ich naruszeniem.
Stosownie do art. 104 par. 1 Kpa organ administracji państwowej jest zobowiązany do załatwienia sprawy będącej przedmiotem prowadzonego przez ten organ postępowania administracyjnego w formie decyzji, chyba że przepisy Kodeksu stanowią inaczej. Zgodnie z art. 104 par. 2 Kpa należy przyjąć, że decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części /decyzje merytoryczne/ lub w inny sposób kończą postępowanie w danej instancji /decyzje pozamerytoryczne/. Do ostatniej kategorii decyzji należą decyzje o umorzeniu postępowania wydawane na podstawie art. 105 Kpa Przesłanką obligatoryjnego umorzenia postępowania administracyjnego jest bezprzedmiotowość postępowania, co zobowiązuje właściwy organ administracji państwowej do ustalenia istnienia tej przesłanki.
W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego powszechnie przyjmuje się, że jeżeli strona nie cofnęła odwołania /art. 137 Kpa/, co byłoby równoznaczne z wystąpieniem o umorzenie postępowania odwoławczego /art. 105 par. 2 Kpa/, brak jest podstaw do umorzenia tego postępowania jako bezprzedmiotowego tylko z tego powodu, że strona wykonała decyzję nieostateczną /por. wyrok NSA z dnia 17 kwietnia 1985 r. SA/Wr 111/85 - ONSA 1985 Nr 1 poz. 21, B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 1996, str. 595/.
W rozpatrywanej sprawie strona nie tylko nie cofnęła odwołania, ale w ogóle zakwestionowała zasadność wydanej decyzji wymiarowej. Z tych względów umorzenie postępowania odwoławczego nastąpiło ze szczególnym naruszeniem przepisu art. 138 par. 1 pkt 3 i art. 105 par. 1 Kpa.
Również za nieprawidłowe należało uznać powoływanie się na przepis art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 31 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /t.j. Dz.U. 1993 nr 108 poz. 486 ze zm./, z którego wynika, że zobowiązanie podatkowe wygasa przez zapłatę podatku, przedawnienie lub umorzenie. Nie należy bowiem zapominać, że przepis ten może mieć zastosowanie jedynie w sytuacji, gdy podatnik, który ubiega się o ulgę podatkową w postaci umorzenia podatku lub rozłożenia jego płatności na raty wcześniej dobrowolnie wykonał zobowiązanie podatkowe. Wówczas przedmiot wniosku stał się nieaktualny wobec spełnienia świadczenia podatkowego, a samo postępowanie o umorzenie podatku czy rozłożenie na raty - bezprzedmiotowe.
Podkreślenia dodatkowo wymaga fakt, że jak strona sama podaje, powyższe zobowiązanie podatkowe zostało wyegzekwowane za pomocą egzekucji administracyjnej. W tym wypadku nawet umorzenie postępowania nie jest możliwe. Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 9 listopada 1995 r. III ARN 50/95 i III ARN 51/95 - OSNAP 1996 11 poz. 150 i 151/.