Stosownie do art. 670 par. 2 Kpc w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku, Sąd z urzędu bada czy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne.
Zatem jeśli pozytywny wynik takiego badania przybrał formę prawomocnego postanowienia sądowego stwierdzającego nabycie spadku także w części dotyczącej gospodarstwa rolnego - postanowienie Sądu wiąże organy podatkowe orzekające w sprawie opłaty skarbowej od przeniesienia w drodze działu spadku /umownego lub sądowego/ własności nieruchomości składającej się na to samo gospodarstwo rolne, zaś związanie trwa tak długo, jak długo nie zostanie wykazane, że po wydaniu postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku - a przed datą działu - nieruchomość przestała być nieruchomością rolną i przestała być składnikiem gospodarstwa rolnego.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skardze nie można odmówić zasadności, Izba bowiem mimo trafnych poglądów co do pewnych kwestii wstępnych w ostatecznym rezultacie doszła do błędnego wniosku.
Krytycznie też trzeba ocenić ocenę materiału dowodowego dokonaną przez organ odwoławczy. Nastąpiła ona z naruszeniem art. 77 par. 1 Kpa, a w ślad za tym i z naruszeniem art. 107 par. 3 Kpa, poprzez wybiórcze eksponowanie dowodów niekorzystnych dla skarżącej i pominięcie oceny dowodów przeciwnych.
W pełni zgodzić się trzeba z Izbą, iż brak określenia pojęcia "gospodarstwo rolne" w przepisach regulujących opłatę skarbową uzasadnia poszukiwanie znaczenia tego pojęcia w przepisach prawa cywilnego. Taki kierunek wykładni nie narusza autonomii prawa podatkowego i jest usprawiedliwiony przedmiotem czynności od jakiej ma być wymierzona sporna opłata skarbowa.
Nabycie rzeczy w drodze działu spadku jest czynnością cywilnoprawną, zatem jej kwalifikacja z punktu widzenia przepisów zwalniających czynność od opłaty skarbowej musi być dokonana poprzez przepisy prawa cywilnego. Na tym jednak kończą się trafne wnioski Izby Skarbowej.
Pojęcie "gospodarstwo rolne" zostało ustawowo określone dopiero z datą wejścia w życie noweli do kodeksu cywilnego dokonanej ustawą z dnia 28 lipca 1990 r. /Dz.U. nr 55 poz. 321/.
Wprowadzony tą ustawą art. 55[3] Kc ma ścisły związek z jednocześnie dodanym art. 46[1] definiującym pojęcie nieruchomości rolnej.
Z obu przepisów rozważanych łącznie wyciągnąć należy nie tylko wniosek, że na każde gospodarstwo rolne musi się składać nieruchomość rolna, ale i wniosek, że tylko ten jeden składnik może być wystarczający dla przypisania nieruchomości rolnej przymiotu gospodarstwa rolnego, jeśli sama nieruchomość stanowi lub może stanowić zorganizowaną całość gospodarczą funkcjonującą w zakresie gospodarki rolnej.
Taką zaś gospodarką jest również gospodarka rybna /art. 46[1] Kc/.
Szczegółowa motywacja tego poglądu została dokonana przez Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 marca 1995 r. w sprawie SA/Gd 3078/94 /ONSA 1996 Nr 2 poz. 73/. Ma ona zastosowanie w niniejszej sprawie, a jej powtarzanie, wobec opublikowania cytowanego wyroku w ogólnie dostępnym zbiorze orzecznictwa, uznać trzeba za zbędne.
Pogląd, że wyłącznym składnikiem gospodarstwa rolnego może być nieruchomość rolna w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego ma ograniczone znaczenie dla rozstrzygnięcia w sprawie, skoro skarżąca dowodami pominiętymi przy ustaleniach faktycznych przez organy podatkowe obu instancji, wykazała, iż na nabyte w drodze działu spadku gospodarstwo rolne ukierunkowane na produkcję rybną, składają się inne elementy, takie jak budynek gospodarczy, pomosty, łódź, sieci i materiał zarybieniowy.
W takim stanie właściwa kwalifikacja mienia nabytego przez skarżącą w drodze działu spadku nie powinna budzić żadnej wątpliwości.
Izba Skarbowa w odpowiedzi na skargę odwołała się do treści postanowienia działowego. Dokonała tego nie tylko w sposób sugerujący celowe poszukiwanie niekorzystnego dla skarżącej dowodu, ale i błędnie.