Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Sławomir Presnarowicz, Sędziowie sędzia NSA Mieczysław Markowski (spr.), sędzia WSA Mirosław Wincenciak, Protokolant Beata Borkowska, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 13 lipca 2011 r. sprawy ze skargi Z. S. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. z dnia [...] lutego 2011 r. nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia należności z tytułu składek na FUS, FUZ oraz FP za okres od kwietnia do października 2001 r. oraz od grudnia 2001 r. do grudnia 2002 r. oddala skargę
Wnioskiem z 1 lutego 2010 r. Pan Z. S. (dalej także jako skarżący), zwrócił się do Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o umorzenie należności z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne z uwagi na trudną sytuację materialno-finansową.
W toku postępowania dowodowego przed organem pierwszej instancji ustalono, że skarżący jest posiadaczem samoistnym nieruchomości położonej w B., utrzymuje się ze świadczenia rentowego w kwocie 871,77 zł brutto miesięcznie, nie posiada zaległości z tytułu nieopłaconych podatków stanowiących dochód Skarbu Państwa oraz, że ciążą na nim zaległości z tytułu nieopłaconego podatku od środków transportu w łącznej kwocie 12.424,48 zł. Ponadto skarżący na wezwanie organu przedłożył kopie dokumentów potwierdzających wysokość wydatków ponoszonych w związku z eksploatacja nieruchomości, w której zamieszkuje (podatek od nieruchomości za 2009 r. w kwocie 509,00 zł, opłaty:
za zakup węgla 604,00 zł, z tytułu zakupu oleju opałowego 2.520,00 zł, za wywóz nieczystości w kwocie 152,00 zł kwartalnie, za energię elektryczną w kwocie 28,19 zł, za wodę w kwocie 20,00 zł za korzystanie z telefonu w kwocie 54,53 zł) oraz wskazał, że oprócz tego ponosi wydatki na zakup leków w kwocie 50,00 zł miesięcznie.
Decyzją z [...] kwietnia 2010 r. znak [...] Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odmówił umorzenia należności z tytułu składek wobec FUS, FUZ oraz FP w łącznej kwocie 7.797,53 zł. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ podniósł, że zgromadzony materiał dowodowy nie potwierdził, iż skarżący nie ma możliwości przystąpienia do spłaty zobowiązań chociażby w ramach układu ratalnego. Uwzględniając powyższe oraz wysokość zadłużenia, organ powołując się na uprawnienie do swobodnej oceny dowodów uznał, że nie zachodzą przesłanki przewidujące umorzenie należności w oparciu o art. 28 ust.1-3 w związku z art. 32 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz.U. z 2009 r., Nr 205, poz.1585 ze zm.), dalej jako "u.s.u.s.", a także, że nie zachodzą uzasadnione przesłanki do umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenie własne skarżącego w oparciu o przepisy § 1 i § 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 31 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne (Dz. U. Nr 141, poz. 1365), dalej jako: "rozporządzenie z 31 lipca 2003 r.".
W wyniku ponownego rozpoznania sprawy Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzją z [...] czerwca 2010 r. znak: [...] utrzymał w mocy decyzję wydaną w pierwszej instancji.
Powyższa decyzja była przedmiotem skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, który wyrokiem z dnia 24 listopada 2010 r., sygn. akt I SA/Bk 422/10 uchylił zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że dokonując kontroli legalności zaskarżonej decyzji stwierdził, że rozstrzygnięcie to wydane zostało z naruszeniem art. 7, art. 77, art. 80 oraz art. 107 § 3 kpa, w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik postępowania. Stwierdził, że orzekający w sprawie organ, dążąc do ustalenia prawdy obiektywnej ma obowiązek wyczerpująco zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy, który następnie zobowiązany jest ocenić w granicach swobodnej oceny dowodów na podstawie wiedzy i zasad doświadczenia życiowego wysnuwając z zebranego materiału dowodowego wnioski logicznie uzasadnione. Jednocześnie Sąd wskazał, iż w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ wskazał, że oceny możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych dokonał w ramach uznania administracyjnego, czym naruszył zasadę swobodnej oceny dowodów, o której mowa w art. 80 kpa. Wyjaśnił, iż ocena dowodów powinna być obiektywna, oparta na całokształcie materiału dowodowego, a nie oceną dowolną, subiektywną opartą na "uznaniu". Z zasady swobodnej oceny dowodów wynika obowiązek oparcia jej na przekonywujących podstawach, czemu organ powinien dać wyraz w uzasadnieniu decyzji. Tymczasem w uzasadnieniu rozstrzygnięcia nie dokonano analizy sytuacji materialnej skarżącego, która pozwalałaby ustalić czy opłacenie należności z tytułu składek pozbawiłoby skarżącego i jego rodzinę możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych. Stanowisko organów o braku przesłanek do umorzenia wnioskowanych należności, oparte zostało na ogólnych sformułowaniach, bez uwzględnienia okoliczności rozpoznawanej sprawy.