Sprawy nieobjęte symbolami podstawowymi 601-644 oraz od 646-652, Organizacje społeczne, Bank, Administracyjne postępowanie
Tezy

Pojęcia "przejąć" /"objąć"/ użyte w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 25 października 1990 r. o zwrocie majątku utraconego przez związki zawodowe i organizacje społeczne w wyniku wprowadzenia stanu wojennego /Dz.U. 1991 nr 4 poz. 17/ oznaczają nie tylko objęcie w posiadanie, ale także uzyskanie określonego prawa do przedmiotu posiadania w rozumieniu przepisów prawa cywilnego.

Bank, który w ramach swojej statutowej działalności przechowuje na rachunku określone wartości, nie nabywa do nich tego rodzaju uprawnień.

Zobowiązanie banku, który przechowywał na swym rachunku środki finansowe, do zwrotu majątku utraconego przez związek zawodowy w wyniku wprowadzenia stanu wojennego, stanowi orzeczenie skierowane do osoby nie będącą stroną.

Uzasadnienie strona 1/4

Na podstawie wniosku złożonego 17 grudnia 1991 r. do Społecznej Komisji Rewindykacyjnej Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Solidarność przy Fabryce Urządzeń Okrętowych domagał się od Narodowego Banku Polskiego Oddział w P. zwrotu zwaloryzowanej kwoty 133.719 zł. znajdującej się na koncie bankowym oraz kwoty 31.067 zł., stanowiącej równowartość przekazanych 9 grudnia 1981 r. składek związkowych za listopad 1981 r.

Uczestnik postępowania - Bank G. Spółka Akcyjna, będący następcą prawnym Narodowego Banku Polskiego Oddział w P., w piśmie z dnia 16 czerwca 1992 r. nie uznał roszczenia, gdyż nie przejął środków finansowych ani nie dysponował nimi. Nie jest także następcą prawnym podmiotów, które faktycznie majątek ten przejęły w stanie wojennym. Poszczególne oddziały Banku G. /dawniej Narodowego Banku Polskiego/ były tylko pośrednikami w rozliczeniach pieniężnych swoich klientów. Dysponentem tych środków była specjalna Komisja do spraw Zarządu Majątkiem Związków Zawodowych, powołana rozporządzeniem Rady ministrów z dnia 15 października 1982 r. /Dz.U. nr 34 poz. 226/. Wspomniana Komisja zapewne zadysponowała środkami zgromadzonymi następnie na specjalnie wydzielonym rachunku w byłym IV Oddziale Narodowego Banku Polskiego, który to rachunek w 1985 r. został zlikwidowany. Bank nie posiada dokumentów rozliczeniowych z okresu 1981 - 1985 r. ze względu na pięcioletni okres ich przechowywania.

Orzeczeniem z dnia 21 maja 1993 r., wydanym na podstawie art. 1-3 ustawy z dnia 25 października 1990 r. /Dz.U. 1991 nr 4 poz. 17/, Społeczna Komisja nakazała Bankowi G. Spółka Akcyjna zwrócić Niezależnemu Samorządnemu Związkowi Zawodowemu "Solidarność" w Fabryce Urządzeń Okrętowych w P. kwotę 23.508.370 zł. W uzasadnieniu orzeczenia Komisja stwierdziła, iż uczestnik, którym jest instytucja bankowa, mająca cieszyć się wyjątkowym zaufaniem klienta, nie może ekskulpować się jedynie powołaniem na obowiązujące przepisy bez wykazania, że je wykonywał. Nie jest w ocenie Komisji wystarczającym argumentem obowiązywanie okresu archiwizacji dokumentów księgowych, gdy się zważy, że dla legalności przeznaczenia ich na makulaturę potrzebne było zezwolenie archiwum państwowego, którego nie przedstawiono. Komisja wskazuje również na inne dokumenty źródłowe, za pomocą których bank mógłby się ekskulpować. Ustalając wielkość zobowiązania, Komisja przyjęła współczynnik waloryzacji według wartości z grudnia 1985 r. jako miesiąca likwidacji rachunku, z braku bliższych danych na tę okoliczność, przyjmując jego wielkość na 142.16.

Skargę na powyższe orzeczenie wniósł Bank G., domagając się uchylenia zaskarżonego orzeczenia na podstawie art. 207 par. 2 pkt 1 Kpa jako wydanego z rażącym naruszeniem art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 25 października 1990 r. o zwrocie majątku utraconego przez związku zawodowe i organizacje społeczne w wyniku wprowadzenia stanu wojennego /Dz.U. 1991 nr 4 poz. 17/. Analiza przepisów przedmiotowej ustawy, od czego Społeczna Komisja Rewindykacyjna wydając orzeczenie uchyliła się, prowadzi do wniosku, że zarówno Narodowy Bank Polski, jak i jego następcy prawni nie są podmiotami, które objęły majątek związkowy w wyniku wprowadzenia stanu wojennego. Skarżący przedstawia obowiązujące przepisy ustawowe i wykonawcze regulujące tryb postępowania z majątkiem związków zawodowych, stwierdzając, iż oddziały Narodowego Banku Polskiego nie były podmiotem upoważnionym do przejęcia majątku byłych związków zawodowych w rozumieniu tych przepisów. Majątek związków znajdował się na rachunkach bankowych prowadzonych przez oddziały Narodowego Banku Polskiego w związku z zawartą umową rachunku bankowego. Umowa ta stanowiła podstawę stosunku zobowiązaniowego pomiędzy oddziałami Narodowego Banku Polskiego a związkami zawodowymi.

Strona 1/4