W podstawie prawnej decyzji Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w K.-O. z dnia 4 października 1999 r. oprócz przepisów ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej /Dz.U. 1998 nr 64 poz. 414 ze zm./ powołana została uchwała (...) Zarządu Gminy w K.-O. z dnia 9 września 1999 r., zmieniająca uchwałę (...) z dnia 28 kwietnia 1997 r. w sprawie zasad zwrotu wydatków na dożywianie dzieci. Z powołaniem się na przepisy obu uchwał organ ustalił odpłatność za posiłki w szkole w wysokości 25 procent kosztu zakupu.
Oceniając legalność powyższej decyzji Sąd stwierdził, iż podstawa prawna, na której oparto rozstrzygnięcie co do sposobu ustalenia odpłatności, jest wadliwa. Przepisy art. 34 ust. 1 i 4 ustawy o pomocy społecznej przewidują obowiązek zwrotu wydatków na zasiłki celowe, jeżeli dochód na osobę w rodzinie przekracza kryterium dochodowe, określone zgodnie z art. 4 tej ustawy i następnie zwaloryzowane. Art. 34 ust. 5 ustawy upoważnia gminę w zakresie zadań własnych do określania w drodze uchwały zasad zwrotu, jak również do ustalania na podstawie wywiadu środowiskowego sytuacji osoby i rodziny oraz ustalanie jaka część wydatków, o których mowa w ust. 3 i 4 /art. 34/, podlega zwrotowi. Przepis nie określa bliżej organu gminy, a jej obowiązki wymienione w tym przepisie mają niejednolity charakter. Polegają one na:
1/ określeniu zasad zwrotu,
2/ ustaleniu na podstawie wywiadu środowiskowego sytuacji osoby i rodziny,
3/ ustaleniu jaka część wydatków na usługi opiekuńcze, lecznicze, pomoc rzeczową, zasiłki na ekonomiczne usamodzielnienie, zasiłki celowe i wydatki na pokrycie kosztów pogrzebu podlega zwrotowi.
Zdaniem Sądu obowiązek wymieniony w pkt 1, odnoszący się do określenia w drodze uchwały gminy zasad zwrotu świadczeń, nawiązuje do kompetencji stanowiących organów gminy i stanowi upoważnienie do wydania aktu o charakterze ogólnym. Akt ten jest więc adresowany nie tylko do organów wykonawczych gminy, lecz także ogółu jej mieszkańców, a ze względu na umocowanie w ustawie ma charakter przepisów prawnych, mających moc powszechnie obowiązujących na obszarze gminy. Stosownie do przepisu art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym /Dz.U. 1996 nr 13 poz. 74 ze zm./ winien być uchwalony przez radę gminy, jako ustanawiającej tzw. przepisy gminne /art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym/.
Wprawdzie redakcja przepisu art. 34 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej nie jest zbyt jasna i może nastręczać trudności interpretacyjne, lecz użyte przez ustawodawcę sformułowania pozwalają przyjąć, iż zdanie pierwsze zawierające obowiązek określenia zasad zwrotu może być adresowane tylko do organu uchwałodawczego i stanowiącego gminy, a więc jej rady i odpowiada kompetencjom tegoż organu, unormowanym w ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Natomiast dalsza część przepisu, w którym ustawodawca zawarł obowiązek ustalenia na podstawie wywiadu środowiskowego sytuacji osoby lub rodziny oraz ustalenie części wydatków podlegających zwrotowi, a więc mających charakter indywidualno-konkretny odnosi się do organów upoważnionych do orzekania w indywidualnych sprawach w drodze decyzji. Stosownie do art. 46 ust. 5 i 5a ustawy o pomocy społecznej jest nim kierownik ośrodka pomocy społecznej lub inna osoba upoważniona przez radę gminy do wydawania decyzji administracyjnych w tych sprawach. Za takim podziałem wymienionych w art. 34 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej kompetencji i aktów prawnych przemawia nie tylko wykładnia gramatyczna, lecz przede wszystkim wykładnia systemowa, wspierająca się na przedstawionych wyżej uregulowaniach w ustawie o samorządzie gminnym i ustawie o pomocy społecznej. Innymi słowy upoważnienie do działania organów gminy zamieszczone w art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej /Dz.U. 1998 nr 64 poz. 414 ze zm./ odnosi się do rady gminy w zakresie obowiązku określenia w drodze uchwały zasad zwrotu świadczeń z pomocy społecznej zaś w pozostałej części adresowane jest do organów wykonawczych, wydających w tych sprawach decyzje administracyjne.