Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Monika Nowicka Sędziowie NSA Jan Paweł Tarno del. WSA Adam Jutrzenka-Trzebiatowski (spr.) Protokolant sekretarz sądowy Tomasz Weiher po rozpoznaniu w dniu 26 lutego 2019 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej [...] w [...] od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 listopada 2016 r. sygn. akt I SA/Wa 1239/16 w sprawie ze skargi [...] w [...] na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] czerwca 2016 r. nr [...] w przedmiocie reformy rolnej oddala skargę kasacyjną.
Wyrokiem z dnia 18 listopada 2016 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę [...] S.A. w [...] na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] czerwca 2016 r. nr [...] w przedmiocie reformy rolnej. Powyższy wyrok zapadł w następującym stanie prawnym i faktycznym. Wnioskiem z dnia [...] grudnia 2011 r., sprecyzowanym w piśmie z [...] marca 2012 r., [...] S.A. wystąpiło do Wojewody [...] o stwierdzenie, że zespół pałacowo-parkowy w [...] położony w obrębie majątku ziemskiego "[...]" nie podpadał pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r. Nr 3, poz. 13 - określanego dalej jako d.p.r.r.). Wojewoda [...] decyzją z dnia [...] kwietnia 2014 r., wydaną na podstawie § 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r. Nr 10, poz. 51 ze zm. - określanego dalej jako r.w.d.p.r.r.) stwierdził, że zespół pałacowo-parkowy w [...], obejmujący działki nr [...], [...], [...], [...], [...] oraz [...], wchodzący w skład majątku "[...]", położonego w gminie [...], powiat [...], województwo [...], stanowiący byłą własność [...] S.A. z siedzibą w [...], podpadał pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e) d.p.r.r. Wojewoda uzasadnił decyzję tym, że sporny zespół pałacowo-parkowy wchodził w skład nieruchomości ziemskiej o charakterze rolniczym, pomiędzy nim a pozostałą częścią majątku istniał związek funkcjonalny oraz spełniał warunki do uznania go za niezbędny do przekazania na cele reformy rolnej. Odwołanie od powyższej decyzji wniosło [...] S.A. w [...] zarzucając niewłaściwą ocenę dowodów zebranych w sprawie oraz naruszenie art. 2 ust. 1 lit. e) d.p.r.r. W uzasadnieniu odwołania wskazano, że zespół pałacowo-parkowy nie był powiązany funkcjonalnie z majątkiem ziemskim. Ze względu na swój luksusowy charakter nie mógł być domem mieszkalnym dla pracowników [...]. Podkreślono także kwestię błędnego ustalenia istnienia ogrodu warzywnego i sadu o powierzchni 3 ha w granicach zespołu pałacowo-parkowego, a także błędne ustalenie miejsce zamieszkania zarządcy. Utrzymując w mocy zaskarżoną decyzję Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wyjaśnił, że podstawą przejęcia majątku ziemskiego "[...]" był art. 2 ust.1 lit. e) d.p.r.r. zgodnie z którym pod działanie dekretu podpadały nieruchomości ziemskie stanowiące własność albo współwłasność osób fizycznych lub prawnych, jeżeli ich rozmiar łączny przekraczał bądź 100 ha powierzchni ogólnej, bądź 50 ha użytków rolnych, a na terenie województwa poznańskiego, pomorskiego i śląskiego, jeżeli ich rozmiar łączny przekraczał 100 ha powierzchni ogólnej, niezależnie od wielkości użytków rolnych. D.p.r.r. nie zawierał definicji legalnej pojęcia "nieruchomość ziemska". Odwołując się do uchwały Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 września 1990 r., W [...] organ drugiej instancji wskazał, że intencją ustawodawcy było przeznaczenie na cele reformy rolnej tych nieruchomości lub ich części, które mogły być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w zakresie produkcji roślinnej, zwierzęcej i sadowniczej. Stąd aby ocenić, czy określona nieruchomość podpadała pod działanie d.p.r.r. w trakcie postępowania administracyjnego należy zbadać, czy była to nieruchomość ziemska, jaki miała obszar ogólny oraz jaki był obszar jej użytków rolnych. Natomiast - jak wynika z orzecznictwa sądowoadministracyjnego - w przypadku żądania stwierdzenia, że pod działanie d.p.r.r. nie podpadała nieruchomość stanowiąca zespół pałacowo-parkowy, należy zbadać związek funkcjonalny między tą częścią nieruchomości, której dotyczy żądanie, a pozostałą częścią nieruchomości przejętej na własność Państwa. Z żądaniem takim mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Wobec braku definicji związku funkcjonalnego, organ wskazał, iż ustalenie co do występowania takiej zależności jest możliwe jedynie poprzez odwołanie do tez ukształtowanych w orzecznictwie sądowym, które wskazuje, że o związku funkcjonalnym nie mogą decydować m.in. powiązania podmiotowe, finansowe i terytorialne, brak wyodrębnienia prawnego części rezydencjalnej, nieoddzielenie ogrodzeniem ze wszystkich stron, źródła dochodów właściciela, zamieszkiwanie właściciela na terenie nieruchomości ziemskiej, korzystanie przez właścicieli z dóbr w postaci żywności czy środków finansowych wytwarzanych przez majątek ziemski. Natomiast istotne znaczenie dla istnienia związku funkcjonalnego może mieć miejsce zamieszkiwania rządcy oraz to, skąd prowadzony był zarząd nad gospodarstwem.