Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Elżbieta Kremer Sędzia del. WSA Agnieszka Miernik Protokolant asystent sędziego Inesa Wyrębkowska po rozpoznaniu w dniu 13 lutego 2018 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej [...] Sp. z o.o. w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 25 listopada 2015 r. sygn. akt II SA/Gl 728/15 w sprawie ze skargi [...] Sp. z o.o. w W. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] maja 2015 r. nr [...] w przedmiocie odszkodowania za nieruchomość zajętą pod drogę publiczną oddala skargę kasacyjną.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z dnia 25 listopada 2015 roku sygn. akt II SA/Gl 728/15 oddalił skargę [...] Spółki z Ograniczoną Odpowiedzialnością z siedzibą w W. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] maja 2015 r. nr [...] w przedmiocie odszkodowania za nieruchomość zajętą pod drogę publiczną.
Wyrok został wydany w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.
Decyzją z dnia [...] października 2014 roku Prezydent Miasta K. ustalił na rzecz [...] Spółki z Ograniczoną Odpowiedzialnością z siedzibą w W. odszkodowanie z tytułu utraty prawa użytkowania wieczystego nieruchomości stanowiącej własność Miasta K. położonej przy Alei K. oznaczonej jako działki o nr [...], [...] i [...] o łącznej powierzchni 1835 m2, obręb [...] oraz prawa własności posadowionej na tym gruncie części obiektu - segmentu nr 1, w wysokości 4 071 000 zł. Podstawę prawną tej decyzji stanowiły art. 12 ust. 4a, 4f i 5 oraz art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2008 r., Nr 193, poz. 194 ze zm., dalej: specustawa drogowa) oraz art. 130 ust. 2, art. 132 ust. 1a , art. 134 ust. 1 i art. 135 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U z 2014 r., poz. 518 ze zm., dalej: u.g.n.).
Po rozpoznaniu odwołania wniesionego przez [...] Spółki z Ograniczoną Odpowiedzialnością z siedzibą w W. Wojewoda [...] decyzją z dnia [...] maja 2015 roku utrzymał powyższe rozstrzygnięcie w mocy. W uzasadnieniu organ odniósł się do zarzutów podniesionych przez odwołującą się spółkę dotyczących przyjęcia przez biegłego rzeczoznawcę majątkowego w operacie szacunkowym ustalającym wartość prawa do przedmiotowej nieruchomości błędnej - zaniżonej o 37 m2 - powierzchni tej nieruchomości, a także niedoliczenia do ustalonej wysokości odszkodowania kwoty podatku od towarów i usług. Wskazał, że organy prowadzące postępowanie w kwestii odszkodowania nie mają legitymacji do ustalenia powierzchni ewidencyjnej nieruchomości. Powierzchnia działek będących przedmiotem postępowania została bowiem ustalona ostateczną decyzją Wojewody [...] z dnia [...] grudnia 2011 roku znak [...] o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn. "[...]". Mocą tej decyzji nieruchomość położona w K. oznaczona jak działki nr [...],[...] i [...] stała się z mocy prawa z dniem [...] grudnia 2011 r. własnością Miasta K. Organ odwoławczy podkreślił, że rozstrzygnięcie to rodzi określone skutki prawne, tj. m. in. fakt podziału nieruchomości będącej dotychczas w użytkowaniu wieczystym odwołującej się spółki. Z podziału tego wynika, że przejęte zostały działki nr [...] o powierzchni 0,1535 ha, nr [...] o powierzchni 0,0037 ha i nr [...] o powierzchni 0,0263 ha z przeznaczeniem pod drogę. Łączna powierzchnia przejętych działek wyniosła zatem 0,1835 ha i za taką powierzchnię przyznano w kwestionowanej decyzji odszkodowanie. Ponadto organ II instancji stwierdził, że podatek VAT, jak również inne podatki, nie są efektem związku gry rynkowej między nabywcą a zbywcą, a tym samym nie mogą być traktowane jako element wykreowany przez wolny rynek. Stanowią jedno z narzędzi polityki fiskalnej państwa. Powinny być traktowane jako jeden z kosztów zawarcia transakcji (np. tak jak prowizja dla pośrednika, której ciężar tak samo jak podatek VAT, z reguły jest przenoszony na kupującego), doliczany do ceny transakcyjnej, a nie jako integralny element tej ceny, wpływający na wartość rzeczy. Tym samym w ocenie organu określona przez rzeczoznawcę majątkowego w operacie szacunkowym wartość rynkowa przedmiotu wyceny, stanowiąca w konsekwencji wysokość przyznanego odszkodowania, może być traktowana tylko i wyłącznie, jako wartość nieobejmująca podatków i opłat lokalnych Tylko taka bowiem sytuacja gwarantuje, że tak określona wartość będzie najlepszym odzwierciedleniem sytuacji panującej na wolnym rynku i nie będzie zawierała w sobie czynników niebędących de facto czynnikami rynkowymi. Powołując się na ugruntowane i jednolite orzecznictwo sądów administracyjnych, Wojewoda dodał, że w obecnym stanie prawnym brak jest jakichkolwiek możliwości powiększenia kwot odszkodowania o podatek VAT na rzecz podmiotów zobowiązanych do jego odprowadzania. Organ przywołał szereg orzeczeń sądów administracyjnych w których stwierdzono, iż nie można łączyć odszkodowania ze zobowiązaniami podatkowymi podmiotu, na rzecz którego odszkodowanie jest ustalane. Odszkodowanie jest bowiem ustalane na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami, natomiast obowiązki podatkowe są zróżnicowane w konsekwencji różnego traktowania przez ustawodawcę podmiotów prawa w kwestiach zobowiązań podatkowych. Powiększenie wysokości odszkodowania o podatek VAT, na podstawie wykładni systemowej, jest nie do pogodzenia z przepisami ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Konsekwencją takiego uznania byłoby przyjęcie, że wysokość odszkodowania byłaby uzależniona nie tylko od cen rynkowych nieruchomości, ale także od właściwości podmiotu, któremu takie odszkodowanie byłoby przyznawane. Organ podkreślił, że przepisy prawa nie przewidują możliwości rozstrzygania w decyzji dotyczącej ustalenia i wypłaty odszkodowania w trybie specustawy drogowej o obowiązku podatkowym podmiotu uprawnionego do tego odszkodowania.