I. Pracownik, który brał udział w wydaniu decyzji administracyjnej przez organ centralny, jako organ jednoinstancyjny, podlega na podstawie art. 24 § 1 pkt 5 k.p.a., wyłączeniu od udziału w orzekaniu w skutek wniosku strony o ponowne rozpatrzenie sprawy w trybie art. 127 § 3 k.p.a., jeśli umożliwia to struktura ustrojowo-organizacyjna tego organu.
II. Możliwość korzystania przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z instytucji upowaznienia pracownika do wydania decyzji o jakiej mowa w art. 73 ust. 3 pkt 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) pozwala na pogodzenie wymogów organizacyjnych z wymogami proceduralnymi wynikającymi z art. 24 § 1 pkt 5 w zw. z art. 127 § 3 k.p.a.
III. Sam fakt choroby alkoholowej ojca, mającej wpływ na nieuzyskanie przez niego uprawnień rentowych w trybie zwykłym, nie może być traktowany jako sankcja wykluczająca jego małoletnie dziecko z grona adresatów normy zawartej w art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227).
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jan Kacprzak (spr.) Sędziowie: sędzia NSA Ewa Dzbeńska sędzia del. WSA Iwona Kosińska Protokolant Joanna Drapczyńska po rozpoznaniu w dniu 14 października 2010 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej G. K. - przedstawicielki ustawowej małoletniego P. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 listopada 2009 r. sygn. akt II SA/Wa 1638/09 w sprawie ze skargi G. K. - przedstawicielki ustawowej małoletniego P. K. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] lipca 2009 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku uchyla zaskarżony wyrok oraz zaskarżoną decyzję.
Przedmiotem skargi kasacyjnej jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 listopada 2009 r., sygn. akt II SA/Wa 1638/09, oddalający skargę G. K. przedstawicielki ustawowej małoletniego P. K. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] lipca 2009 r. nr [...], utrzymującą w mocy własną decyzję z dnia [...] maja 2009 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania renty rodzinnej w drodze wyjątku.
Powyższy wyrok został wydany w następującym stanie sprawy:
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia [...] lipca 2009 r. nr [...] utrzymał w mocy własną decyzję z dnia [...] maja 2009 r. nr [...], odmawiającą przyznania G. K. renty rodzinnej w drodze wyjątku dla małoletniego syna P. na podstawie art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.).
W uzasadnieniu decyzji Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że świadczenie w drodze wyjątku może być przyznane ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek - podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania, a powyższe warunki muszą być spełnione łącznie.
Ponadto podkreślono, że renta rodzinna jest świadczeniem pochodnym świadczenia, jakie przysługiwałoby osobie zmarłej, a zatem badanie spełnienia przesłanki szczególnych okoliczności przeprowadza się najpierw w stosunku do osoby zmarłej, dopiero w następnej kolejności do wnioskodawcy.
Badając staż pracy ojca dziecka organ ustalił, że w latach 1994 - 1996, 1997 - 1998 oraz 2004 - 2008 nie został udowodniony żaden okres pracy poparty opłacaniem składki na ubezpieczenie społeczne oraz ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W okresach tych ojciec dziecka nie legitymował się orzeczeniami stwierdzającymi jego całkowitą niezdolność do pracy, zatem przyczyną nieuzyskania uprawnień do renty w trybie zwykłym nie był stan zdrowia.
Nadto, na podstawie przedstawionych przez skarżącą dokumentów lekarz orzecznik ustalił, że ojciec dziecka stał się całkowicie niezdolny do pracy od [...] czerwca 2008 r. do dnia śmierci (orzeczenie z dnia [...] lutego 2009 r.), jednakże nie jest to szczególna okoliczność uzasadniająca przyznanie świadczenia w drodze wyjątku.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wyjaśnił również, że sytuacja materialna nie stanowi jedynego warunku przyznania świadczenia w drodze wyjątku, a świadczenia w tym trybie nie są przyznawane wyłącznie według potrzeb, nie stanowią też świadczeń socjalnych.
Skargę na powyższą decyzję z dnia [...] lipca 2009 r. wniosła G. K. zarzucając bezduszność urzędniczą w trakcie rozpoznawania tej sprawy oraz fikcję kierowania się dobrem rodziny.