Ustawa z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych /Dz.U. nr 228 poz. 2255 ze zm./ przyjmuje regułę, że orzecznictwo w sprawach zasiłków rodzinnych należy do właściwości organów administracji publicznej, a do postępowania przed tymi organami w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Brak przepisu szczególnego stanowiącego o prawie odwołania od tych decyzji do sądu powszechnego powoduje, że obowiązuje tok instancji przyjęty w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego /Dz.U. 2000 nr 98 poz. 1071 ze zm./. Brak regulacji szczególnej wyłącza bowiem prawo przeniesienia sprawy rozstrzygniętej decyzją administracyjną na drogę postępowania przed sądem powszechnym Art. 477[8] par. 2 Kodeksu postępowania cywilnego nie może zatem stanowić samoistnej regulacji wyłączającej tok instancji w postępowaniu administracyjnym oraz właściwości sądów administracyjnych do orzekania w sprawach skarg na decyzje w sprawach świadczeń rodzinnych podejmowanych przez organy administracji publicznej.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Maria Wiśniewska (spr.), Sędziowie NSA Henryk Dolecki, Izabella Kulig-Maciszewska, Protokolant Tomasz Zieliński, po rozpoznaniu w dniu 8 grudnia 2005 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Z. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 16 marca 2005 r. sygn. akt II SA/Lu 156/05 w sprawie ze skargi Bogdana K. na decyzję Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Z. z dnia 29 grudnia 2004 r. (...) w przedmiocie świadczenie rodzinnego 1. uchyla zaskarżony wyrok i przekazują sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Lublinie; 2. odstępuje od zasądzenia od Bogdana K. na rzecz Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Z. zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie wyrokiem z 16 marca 2005 r., II SA/Lu 156/04, stwierdził nieważność zaskarżonej przez Bogdana K. decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Z. z dnia 29 grudnia 2004 r., (...) w przedmiocie świadczenia rodzinnego. Wyrok ten został wydany w następujących okolicznościach sprawy.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze na podstawie art. 138 par. 1 pkt 2 Kpa utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję Gminnego Ośrodka Pomocy Rodzinie w G. z dnia 2 grudnia 2004 r. w sprawie zasiłku rodzinnego na rzecz syna Rafała w wysokości 43,00 zł miesięcznie oraz dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka na kwotę 170 zł miesięcznie na okres od dnia 1 listopada 2004 r. do dnia 31 sierpnia 2005 r. Skarżący Bogdan K. wniósł odwołanie, kwestionując termin, od którego świadczenia te zostały przyznane. Zdaniem skarżącego, zarówno zasiłek rodzinny, jak też dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka powinien otrzymywać od 1 maja 2004 r., a nie od listopada 2004 r.
W skardze na decyzję organu odwoławczego Bogdan K. wniósł o przyznanie świadczeń rodzinnych począwszy od dnia 1 maja 2004 r., ponieważ wymagane załączniki złożył do Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Rodzinie w G. już w kwietniu 2004 r.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w uzasadnieniu swojego wyroku uznał, że zaskarżona decyzja wydana została z naruszeniem art. 156 par. 1 pkt 2 Kpa jako wydaną bez podstawy prawnej. Sąd stwierdził, że organ właściwy do prowadzenia postępowania w sprawach świadczeń rodzinnych to wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie lub otrzymującej takie świadczenie - art. 20 ust. 2, art. 3 pkt 11 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Właściwym do rozpoznania odwołania od decyzji takiego organu nie jest jednak organ administracji publicznej wyższego stopnia, lecz inny organ wskazany w ustawie. Na podstawie art. 477[8] Kpc w brzmieniu obowiązującym od 1 maja 2004 r. organem tym jest sąd rejonowy. Dlatego też decyzja organu odwoławczego dotknięta była wadą nieważności z art. 156 par. 1 pkt 2 Kpa.
W skardze kasacyjnej Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Z. zaskarżyło wyrok Sądu I instancji w całości zarzucając mu naruszenie prawa materialnego:
1/ art. 32 ustawy o świadczeniach rodzinnych poprzez przyjęcie, że samorządowe kolegium odwoławcze nie jest uprawnione do rozpatrzenia odwołania, lecz inny organ wskazany w ustawie;
2/ naruszenie art. 56 ust. 1 ustawy oświadczeniach rodzinnych, który wśród podmiotów realizujących świadczenia rodzinne, od których decyzji służy odwołanie do sądu rejonowego w terminie i na zasadach przewidzianych dla świadczeń z ubezpieczenia społecznego określonych w Kpc nie wymienia wójta, burmistrza ani prezydenta, co oznacza, że organem odwoławczym w stosunku do tych organów jest samorządowe kolegium odwoławcze;