Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Czesława Nowak-Kolczyńska Sędziowie sędzia NSA Małgorzata Pocztarek sędzia del. WSA Teresa Kurcyusz - Furmanik (spr.) Protokolant asystent sędziego Aleksandra Tokarczyk po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2019 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej A. Sp. z o.o. z siedzibą w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 września 2017 r. sygn. akt IV SA/Wa 1045/17 w sprawie ze skargi A. Sp. z o.o. z siedzibą w W. na decyzję Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia [...] stycznia 2017 r. nr [...] w przedmiocie ustalenia odszkodowania 1. prostuje wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 września 2017 r. sygn. akt IV SA/Wa 1045/17 w ten sposób, że w miejsce słów "A. Sp. z o.o. z siedzibą w L." wpisuje " A. Sp. z o.o. z siedzibą w W."; 2. oddala skargę kasacyjną.
Wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 kwietnia 2017 r. sygn. akt IV SA/Wa 1045/17, po rozpoznaniu na rozprawie sprawy ze skargi A. Sp. z o.o. z siedzibą w L. na decyzję Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia [...] stycznia 2017 r. nr [...] w przedmiocie ustalenia odszkodowania, oddalono skargę. Sąd ten przyjął do orzekania następujący stan faktyczny i prawny.
Zaskarżoną decyzją utrzymano w mocy orzeczenie Wojewody [...] z [...] sierpnia 2016 r. o ustaleniu na rzecz A. Sp. z o.o., zwanej dalej "Wywłaszczonym", odszkodowania w wysokości [...] zł z tytułu przejęcia na rzecz Skarbu Państwa prawa własności nieruchomości, oznaczonej jako działki ew. nr [...] oraz [...] (obręb ew. [...]), przeznaczonej pod budowę obwodnicy [...] i [...] na trasie [...] wraz z odcinkiem [...] (od węzła [...] do węzła [...]).
Minister Infrastruktury i Budownictwa, uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że wycena nieruchomości została dokonana prawidłowo, zgodnie z operatem, sporządzonym przez rzeczoznawcę majątkowego, a określona w operacie szacunkowym wartość rynkowa przedmiotu wyceny może być traktowana tylko i wyłącznie jako wartość nieobejmująca podatków i opłat lokalnych oraz innych obciążeń, związanych z realizacją umowy. Tak określona wartość jest najlepszym odzwierciedleniem sytuacji panującej na wolnym rynku i nie zawiera w sobie czynników, niebędących czynnikami rynkowymi.
Odnosząc się do zarzutu odwołania od decyzji organu I instancji, w którym Wywłaszczony domagał się doliczenia do przyznanego odszkodowania podatku od towarów i usług (VAT), wskazano, że podatek ten jest związany m.in. z transakcją kupna - sprzedaży nieruchomości; tak jak inne podatki i opłaty, nakładane przez państwo. Stanowi jedno z narzędzi polityki fiskalnej państwa i powinien być traktowany wyłącznie jako element wpływu państwa na wolny rynek. Podatki, jak również inne opłaty, nie są efektem gry rynkowej między nabywcą, a zbywcą, nie stanowią także efektu wzajemnego oddziaływania na siebie popytu i podaży; tym samym nie mogą być traktowane jako element wykreowany przez wolny rynek, lecz - jak to określa sama teoria wyceny - element warunków sprzedaży. Z uwagi na powyższe VAT, jak również i inne podatki czy opłaty, powinny być traktowane jako jeden z kosztów zawarcia transakcji odliczany od ceny transakcyjnej, a nie jako integralny element tej ceny (np. tak samo jak prowizja dla pośrednika, której ciężar, tak samo jak VAT, z reguły jest przenoszony na kupującego). Odwołując się do stanowiska judykatury organ wskazał, że wysokość odszkodowania za wygasłe prawo użytkowania wieczystego i części składowe gruntu stanowiące odrębną własność, nie powinna być powiększona o VAT. Sytuacja taka nie pozostaje w sprzeczności z konstytucyjną zasadą słusznego odszkodowania, w rozumieniu art. 21 ust. 2 Konstytucji R.P., gdyż podstawę ustalenia wysokości odszkodowania stanowi wartość rynkowa nieruchomości. Wynika to z art. 134 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2016 r., poz. 2147 ze zm.), w zw. z art. 12 ust. 5 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 2031 ze zm.). Obowiązek zapłaty VAT od odszkodowania nie ma wpływu na wartość rynkową nieruchomości. Z powodu uiszczenia VAT wartość rynkowa nieruchomości nie rośnie i gdyby wygasłe prawo miało być przedmiotem czynności prawnej (np. umowy sprzedaży), racjonalny nabywca nie zapłaciłby za nią więcej niż wartość rynkowa tylko dlatego, że zbywca jest podatnikiem VAT. Podatek ten jest cenotwórczy i gdyby wartość nieruchomości odnieść do jej ceny, to powinna ona zawierać już w sobie podatek VAT. Tym samym, należny podatek zawsze będzie pomniejszał wysokość przyznanego odszkodowania. Wtórne - w stosunku do odszkodowania - obowiązki publicznoprawne związane z podatkiem, nie mogą przekładać się na ocenę odszkodowania w kategoriach słuszności, jeśli jego wysokość odzwierciedla wartość rynkową utraconego prawa.