Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Zygmunt Zgierski Sędziowie: Sędzia NSA Tomasz Zbrojewski Sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka (spr.) po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2021 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej P[...] od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 września 2019 r. sygn. akt I SA/Wa 2103/18 w sprawie ze skargi W[...] na decyzję Ministra R[...] z dnia 13 września 2018 r. nr GN[...] w przedmiocie reformy rolnej 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od Polskiej Akademii Nauk na rzecz W[...] kwotę 240,00 (dwieście czterdzieści) PLN tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Wyrokiem z dnia 24 września 2019 r., I SA/Wa 2103/18 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu skargi W[...], uchylił zaskarżoną decyzję Ministra R[...] z dnia 13 września 2018 r. nr GZ[...] w przedmiocie reformy rolnej oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania.
Powyższy wyrok zapadł w następującym stanie sprawy:
W wyniku rozpoznania wniosku W[...] z dnia 23 stycznia 2004 r. o wydanie decyzji stwierdzającej, że część majątku ziemskiego położonego w S[...], (tworząca zespól dworsko - parkowy, oznaczony jako działka nr 1[...] o powierzchni 5,58 ha, nie podpadała pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. z 1945 r. nr 3, poz. 13 ze zm.), dalej w uzasadnieniu przywoływanego jako "dekret PKWN", Wojewoda Małopolski wydał decyzję z dnia 19 kwietnia 2017 r. nr WS[...], którą stwierdził, że nieruchomość oznaczona aktualnie jako działka nr 1[...], położona w obrębie 0[...] S[...], jednostka ewidencyjna G[...] w granicach parcel katastralnych: części pb 1[...], części pgr 5[...], pgr 5[...], części pgr 5[...] gm. kat. S[...], nie podpadała pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e) ww. dekretu, a także, że nieruchomość oznaczona aktualnie jako działka nr 1[...], położona w obrębie 0[...] S[...], jednostka ewidencyjna G[...] w granicach parcel katastralnych: części pgr 5[...], części pgr 5[...], części pgr 5[...], pgr 5[...], pgr 5[...] gm. kat. S[...] podpadała pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e) ww. dekretu. Od powyższej decyzji Wojewody Małopolskiego odwołanie złożyła W[...] oraz Polska Akademia Nauk. Rozpatrując przedmiotową sprawę w następstwie powyższych odwołań Minister R[...] stwierdził, że stan faktyczny sprawy uzasadnia uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i orzeczenie co do istoty sprawy. Minister wskazał, że zgodnie z art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu PKWN na własność Skarbu Państwa z przeznaczeniem na cele reformy rolnej przechodziły bezzwłocznie bez żadnego wynagrodzenia w całości tylko te nieruchomości ziemskie o charakterze rolniczym, które stanowiły własność lub współwłasność osób fizycznych lub prawnych, jeżeli ich łączny obszar przekraczał bądź 100 ha powierzchni ogólnej, bądź 50 ha użytków rolnych, a na terenie województw poznańskiego, pomorskiego i śląskiego, jeżeli ich łączny rozmiar przekraczał 100 ha powierzchni, niezależnie od wielkości użytków rolnych tej powierzchni. Zestawienie obu ujętych w przepisie przypadków odwołujących się do parametrów wielkości powierzchni nieruchomości wskazuje, że dekretem były objęte nie tylko takie nieruchomości ziemskie, których użytki rolne przekraczały powierzchnię 50 ha, lecz również i takie nieruchomości ziemskie, których powierzchnia obszaru nadającego się do wykorzystania do produkcji rolnej (a więc obejmująca nie tylko użytki rolne) przekraczała 100 ha. Zgodnie z art. 2 ust. 2 dekretu PKWN nieważne są wszystkie prawne i fizyczne działy nieruchomości dokonane po dniu 1 września 1939 r. Natomiast podstawę do orzekania w drodze administracyjnej o tym, czy dana nieruchomość lub jej część wchodzi w skład nieruchomości ziemskiej, o której mowa w art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu PKWN, stanowi § 5 rozporządzenia Ministra R[...] z dnia 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. 1945 r. nr 10, poz. 51 ze zm.), dalej w uzasadnieniu przywoływanego jako "rozporządzenie ziemskie". Na tej kanwie Minister wskazał, że majątek stanowiący przedmiot postępowania położony był na terenie województwa krakowskiego, zatem aby mógł zostać przejęty na cele reformy rolnej, jego powierzchnia ogólna musiała przekraczać 100 ha lub obejmować ponad 50 ha użytków o charakterze rolnym. Opierając się na przekazanym przez Starostwo Powiatowe w G[...] arkuszu posiadłości gruntowej, liczba karty księgi tab. 923, stan z końcem 1935 r., Minister przyjął, że na czas jego sporządzenia powierzchnia ogólna majątku wynosiła 243,8798 ha, w tym: role 29,7532 ha; łąki 0,1058 ha; ogrody 1,4456 ha; pastwiska 18.4057 ha; lasy 193,3289 ha; grunty podbudowlane 0,6687 ha; nieurodzajne powierzchnie 0,1719 ha. Jednocześnie organ wskazał, że w zgromadzonym materiale dowodowym znajdują się inne dokumenty odnoszące się do powierzchni przejętego majątku. I tak, w wykazie majątków rozparcelowanych w powiecie gorlickim z dnia 18 kwietnia 1945 r., przekazanym przez Archiwum Państwowe w R[...] Oddział w S[...], pod nr 2[...] wymieniono majątek S[...] (właściciel: G[...]), wskazując, że powierzchnia katastralna ogólna wynosiła 230,39 ha, zaś powierzchnia rozparcelowana: 68.59 ha. Przy czym zaznaczono również, że wyłączono spod przejęcia las o powierzchni 161,8 ha. Z kolei w ewidencji nieruchomości ziemskich podlegających dekretowi PKWN, również nadesłanej przez Oddział Archiwum w S[...], odnotowano, że majątek S[...]zajmował powierzchnię 230,4 ha, na które składały się następujące rodzaje użytków: orne 39,5 ha, łąki 9,2 ha, pastwiska 17.6 ha, ogrody warzywne 1.4 ha, pod zabudowaniami 0,7 ha, lasy 161.8 ha. Jako podstawę przejęcia wskazano art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu PKWN i nadmieniono, że lasy wyłączono z przejęcia na podstawie dekretu z dnia 12 grudnia 1944 r. o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa. Do powierzchni majątku odnosi się także, przekazana przez Archiwum Akt Nowych, ewidencja nieruchomości ziemskich podlegających dekretowi PKWN, wg stanu na dzień 1 stycznia 1950 r. W ewidencji tej pod nr 2[...] wymieniono nieruchomość S[...], której powierzchnia ogólna wynosiła 230,4 ha, w tym: grunty orne 39,5 ha, łąki 9,2 ha, pastwiska 17,6 ha, ogrody 1,4 ha, pod budynkami 0,7 ha, nieużytki 0,2 ha, lasy 161,8 ha. W ewidencji zawarto informację, że lasy wyłączono z zapasu ziemi, na podstawie dekretu z dnia 12 grudnia 1944 r. Z wykazu majątków rozparcelowanych w powiecie gorlickim, sporządzonym dnia 18 kwietnia 1945 r. wynika, że majątek S[...] miał powierzchnię ogólną 230,39 ha z czego rozparcelowano 68,59 ha i wyłączono spod przejęcia 161,8 ha. Wykaz majątków ziemskich podlegających reformie rolnej wymienia tę samą powierzchnię ogólną (230,39 ha), w ramach której znajdowało się 67,66 ha użytków rolnych, 0,94 ha nieużytków i budynków, oraz 161,79 ha lasów.