Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jolanta Rudnicka (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Iwona Bogucka Sędzia del. WSA Marek Wroczyński Protokolant starszy sekretarz sądowy Magdalena Błaszczyk po rozpoznaniu w dniu 14 kwietnia 2016r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Ministra Skarbu Państwa od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 czerwca 2015 r. sygn. akt I SA/Wa 577/15 w sprawie ze skargi R. S. na decyzję Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] marca 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy potwierdzenia prawa do rekompensaty za mienie pozostawione poza obecnymi granicami RP 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od Ministra Skarbu Państwa na rzecz R. S. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 12 czerwca
2015 r., sygn. akt I SA/Wa 577/15, po rozpoznaniu sprawy skargi R. S. na decyzję Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] marca 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy potwierdzenia prawa do rekompensaty za mienie pozostawione poza obecnymi granicami RP, uchylił zaskarżoną decyzję oraz decyzję Wojewody [...] z dnia [...] stycznia 2015 r., nr [...].
Wyrok zapadł w oparciu o następujący stan faktyczny i prawny sprawy.
Wojewoda [...] decyzją z [...] stycznia 2015 r. odmówił potwierdzenia R. S. prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej przez J.S S.(dalej: S. S.), nieruchomości położonych na terenie województwa [...] (majątek ziemski [...] z przyległościami) oraz położonych przy ul. [...] we L., wchodzących w skład powierznictwa familijnego ustanowionego przez K. L..
Wojewoda [...] przedstawił kontekst historyczny ordynacji rodowych oraz poglądy doktryny na ustalenie podmiotu praw majątkowych do ordynacji i zakresu tych praw na gruncie ówcześnie obowiązujących przepisów prawa wskazując, że jest to konieczne dla weryfikacji przesłanki własności uregulowanej w art. 2 ustawy z dnia
8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 2005, Nr 169, poz. 1418; dalej: "ustawa zabużańska")
W dalszej kolejności organ powołał się na ustawę z 13 lipca 1939 r. o znoszeniu ordynacji rodowych (Dz.U. Nr 63, poz. 417). W myśl art. 2 tej ustawy majątek ordynacji stawał się dopiero z chwilą jej zniesienia własnością ostatniego posiadacza ordynacji. W świetle tej ustawy jednoznaczny był status ordynata jako posiadacza ordynacji, a nie jej właściciela. Przy tym instytucję ordynacji (powierznictwa familijnego) regulowały także przepisy austriackiego kodeksu cywilnego (ABGB), który obowiązywał w miejscu położenia ordynacji [...]. Zgodnie z § 629 ABGB ordynat sam podzielnie własności nie mógł posiadać, czyli nie miał prawa do samej substancji ordynacji, ponieważ instytucja powierznictwa familijnego traktowana była jako tzw. osoba prawnicza, której dochody przeznaczone są dla następujących po sobie członków rodziny.
Zdaniem Wojewody, S.S. nie wypełnił podstawowej przesłanki wynikającej z ustawy zabużańskiej, a warunkującej prawo do przyznania rekompensaty, nie zostało bowiem wykazane, że przysługiwał mu tytuł własności do majątku Ordynacji.
Po rozpatrzeniu odwołania skarżącej, Minister Skarbu Państwa decyzją z
[...] marca 2015 r. utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.
Zdaniem Ministra, postępowanie przed organem I instancji nie było obarczone tego rodzaju błędami, które powodowałyby konieczność uchylenia decyzji i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia, zgodnie z art. 138 § 2 k.p.a. Jednakże organ odwoławczy nie podzielił stanowiska Wojewody [...], co do znaczenia ustawy o znoszeniu ordynacji rodowych.
Minister wskazał, że w stanie faktycznym niniejszej sprawy, ordynacja założona została w okresie obowiązywania na terenach zaboru austriackiego ABGB. Zdaniem Ministra, Wojewoda [...] błędnie skonstatował jakoby jedynym aktem dotyczącym ordynacji rodowych w okresie II Rzeczypospolitej Polskiej była ustawa o znoszeniu ordynacji rodowych, ponieważ na terenie byłego zaboru austriackiego przez cały okres II RP zastosowanie, w przedmiocie ordynacji rodowych, miał kodeks austriacki. Nie mają znaczenia przepisy intertemporalne jako, że Ordynacja [...] powstała już w czasie obowiązywania ww. aktu. Minister zauważył, że w innej części uzasadnienia organ I instancji odwołuje się do przepisów ABGB dotyczących ordynacji rodowych.