Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Marek Stojanowski Sędziowie NSA Jan Paweł Tarno (spr.) del. WSA Agnieszka Miernik Protokolant starszy sekretarz sądowy Julia Chudzyńska po rozpoznaniu w dniu 23 sierpnia 2018 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Prorektora do spraw kształcenia i studentów Uniwersytetu O. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 28 czerwca 2016 r. sygn. akt II SA/Op 172/16 w sprawie ze skargi O. S. na decyzję Prorektora do spraw kształcenia i studentów Uniwersytetu O. z dnia [...] stycznia 2016 r. nr [...] w przedmiocie zwolnienia od opłaty za studia 1) oddala skargę kasacyjną; 2) zasądza od Prorektora do spraw kształcenia i studentów Uniwersytetu O. na rzecz O. S. kwotę 480 (czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu wyrokiem z 28 czerwca 2016 r., II SA/Op 172/16 stwierdził nieważność decyzji Prorektora do spraw kształcenia i studentów Uniwersytetu O. z [...] stycznia 2016 r., nr [...] w przedmiocie zwolnienia od opłaty za studia i zasądził od Prorektora do spraw kształcenia i studentów Uniwersytetu O. na rzecz skarżącej O. S. kwotę 200 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego. W uzasadnieniu Sąd podniósł, że na podstawie art. 145 § 1 pkt 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 718), zwanej dalej P.p.s.a., Sąd stwierdza nieważność decyzji w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 k.p.a. lub w innych przepisach.
Przedmiotem zaskarżenia jest decyzja Prorektora ds. kształcenia i studentów Uniwersytetu O. z [...] stycznia 2016 r., nr [...] r. o umorzeniu jednej raty opłaty dydaktycznej za II rok studiów niestacjonarnych na kierunku pedagogika, w roku akademickim 2015/2016. Przeprowadzona przez Sąd kontrola legalności zaskarżonej decyzji wykazała, że decyzja ta wydana została z naruszeniem prawa, o którym mowa w art. 156 § 1 pkt 1 i 2 k.p.a., co powodowało konieczność stwierdzenia jej nieważności.
Sąd wyjaśnił, że katalog usług edukacyjnych, za które uczelnia publiczna - taka jak np. Uniwersytet O. może pobierać opłaty, ustalony został w art. 99 ust. 1 ustawy z 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2012 r., poz. 572 ze zm.), dalej "p.s.w.". Zgodnie z art. 99 ust. 1 pkt 1 tej ustawy należy przyjąć, że opłaty mogą być pobierane za kształcenie studentów na studiach niestacjonarnych. Stosownie do art. 99 ust. 3 p.s.w. kompetencje do określenia zasad pobierania opłat wiążących rektora przy zawieraniu umowy, o której mowa w art. 160a ust. 1, oraz trybu i warunków zwalniania - w całości lub części - z tych opłat studentów lub doktorantów, w szczególności tych, którzy osiągają wybitne wyniki w nauce lub uczestniczyli w międzynarodowych programach stypendialnych, a także tych, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej, przyznane zostały Senatowi uczelni publicznej. W odniesieniu do Uniwersytetu O. wskazaną delegację ustawową realizuje uchwała Senatu Uniwersytetu O. z 29 marca 2007 r., nr 35/2005-2008, w sprawie zasad pobierania oraz trybu i warunków zwalniania z opłat za usługi dydaktyczne studentów i doktorantów Uniwersytetu O. W § 3 ust. 1 stanowi ona, że decyzje w sprawach zwalniania z opłat za usługi dydaktyczne podejmuje prorektor właściwy do spraw studentów na pisemny wniosek studenta, zawierający udokumentowane uzasadnienie, złożony nie później niż na 14 dni przed terminem wniesienia opłaty, której wniosek dotyczy. Zgodnie zaś z § 3 ust. 2 uchwały, od decyzji prorektora właściwego ds. studentów w sprawie zwolnienia z opłaty studentowi służy odwołanie do rektora, którego decyzja jest ostateczna. Odwołanie wnosi się za pośrednictwem prorektora w terminie 14 dni od daty doręczenia decyzji.
Niewątpliwie rozstrzygnięcie w przedmiocie zwolnienia z opłat za usługi dydaktyczne jest decyzją podejmowaną przez organy uczelni w indywidualnej sprawie studenta lub doktoranta, do której na podstawie art. 207 ust. 1 p.s.w. odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy k.p.a. Odpowiednie stosowanie przepisów oznacza, że pewne regulacje znajdą zastosowanie wprost, inne z pewnymi modyfikacjami, natomiast jeszcze inne nie będą miały zastosowania. Zatem, odpowiednie stosowanie przepisów k.p.a. polega na zachowaniu przez organ minimum procedury administracyjnej, niezbędnej do załatwienia sprawy i zagwarantowania ustawowych uprawnień strony, jednak przy uwzględnieniu specyfiki szkoły wyższej. Nakaz ten należy rozumieć tak, że wszystkie gwarancje, jakie przysługują adresatowi decyzji administracyjnej na podstawie przepisów k.p.a., winny mieć zastosowanie także do adresata decyzji podjętych przez organy uczelni w indywidualnych sprawach studenckich, chyba że szczególne cechy sprawy wprost to uniemożliwiają (por. wyrok NSA z 13 października 2011 r., I OSK 1304/11, wyrok WSA we Wrocławiu z 19 marca 2014 r., IV SA/Wr 833/13 i wyrok WSA w Bydgoszczy z 1 czerwca 2011 r., II SA/Bd 347/11). Oznacza to, że w postępowaniu w sprawie przyznania stypendium winny być przestrzegane zarówno ogólne zasady postępowania administracyjnego, jak i podstawowe założenia procedury administracyjnej.