Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Aleksandra Łaskarzewska (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Maciej Dybowski Sędzia del. WSA Ewa Kręcichwost-Durchowska po rozpoznaniu w dniu 19 listopada 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej J. B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 stycznia 2018 r. sygn. akt I SA/Wa 1532/17 w sprawie ze skargi J. B. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] sierpnia 2017 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji 1. uchyla zaskarżony wyrok, zaskarżoną decyzję oraz decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] maja 2017r. nr [...], 2. zasądza od Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na rzecz J. B. kwotę 777 (siedemset siedemdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego, 3. nakazuje zwrócić J. B. ze środków budżetowych Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie kwotę 100 (sto) złotych tytułem nadpłaconego wpisu od skargi kasacyjnej.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 24 stycznia 2018 r. oddalił skargę J. B. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] sierpnia 2017 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji.
W uzasadnieniu wyroku Sąd I instancji przyjął następujące okoliczności faktyczne i prawne:
A. H. została przesiedlona w ramach tzw. akcji Wisła z miejscowości S. i jako przesiedleniec uzyskała w 1948 r. na mocy aktu nadania nr [...] własność położonej we wsi K. k. W. nieruchomości rolnej wraz z zabudowaniami. Akt nadania zaginął na początku lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Obecnie istnieje zaś spór co do wielkości nieruchomości na jego podstawie uzyskanych przez wyżej wymienioną (12, 10 czy wyłącznie 5 ha). Niemniej, w związku ze złożonymi w roku 1953 wnioskami rolników wsi K. (w tym A. H.) doszło do faktycznego przejęcia należących do nich gospodarstw i przekazania ich tworzącemu się w owym czasie Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu.
Decyzją z [...] września 1964 r. Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w W., działając na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych oraz uporządkowaniu niektórych spraw związanych z przeprowadzeniem reformy rolnej i osadnictwa rolnego (Dz.U. Nr 17, poz. 71) orzekło o przejęciu na własność Państwa bez odszkodowania nieruchomości rolnej położonej we wsi K., o pow. ok. 5 ha wraz z zabudowaniami, stanowiącej dotychczasową własność A. H., a oddanej przez Państwo we władanie Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu w K. w 1954 r. Decyzja ta utrzymana została w mocy decyzją Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w K. z [...] października 1964 r.
O stwierdzenie nieważności ww. decyzji wystąpiła w 2010 r. R. B. (będąca wraz z J. B. następcą prawnym A. H.). Wniosek ów powielony został w 2014 r. przez J. B.. W jego motywach podnoszono, że nieruchomość we wsi K. przejęta została wbrew woli jej właścicielki. Wskazywano także, że obejmowała ona wówczas obszar ponad 10 ha, zaś PGR w K. władał tylko jej częścią, a z jej części siedliskowej, obejmującej aktualną działkę nr [...], korzystała rodzina byłej właścicielki.
W następstwie rozpoznania tego wniosku Minister Rolnictwa I Rozwoju Wsi decyzją z [...] maja 2017 r., utrzymaną w mocy własną decyzją z [...] sierpnia 2017 r., odmówił stwierdzenia nieważności decyzji Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w K. z [...] października 1964 r. oraz decyzji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w W. z [...] września 1964 r, nie dopatrując się by były one obarczone wadami z art. 156 § 1 k.p.a., w tym przede wszystkim wadą rażącego naruszenia prawa. W uzasadnieniach decyzji organ wyjaśniał, że o przejęciu na własność Państwa nieruchomości rolnych i leśnych w trybie art. 9 ust. 1 ustawy z 12 marca 1958 r. (z wyjątkiem określonych w ust 2 tego artykułu pewnych kategorii nieruchomości) decydują wyłącznie przesłanki wymienione w tym przepisie, a mianowicie: a) objęcie nieruchomości we władanie Państwa do dnia wejścia w życie ustawy, czyli do dnia 5 kwietnia 1958 r., oraz pozostawanie tych nieruchomości nadal we władaniu Państwa lub przekazanie ich w użytkowanie innym osobom fizycznym lub prawnym i to bez względu na okoliczności, w jakich doszło do objęcia nieruchomości przez Państwo. Organ nadzoru odwoływał się przy tym do wykładni ww. przepisu przyjętej w uchwale Trybunału Konstytucyjnego z 20 lutego 1991 r. sygn. akt W 5/90. Te przesłanki natomiast zostały w sprawie spełnione, gdyż zgromadzony w aktach materiał dowodowy potwierdza, że nieruchomości tworzące gospodarstwo rolne przejęte zostały przez Państwo przed ww. datą, a ich właścicielka użytkowała je jedynie do 1954 r. W tym aspekcie Minister odwoływał się do treści archiwalnych pism Prezydium Rady Narodowej w W. z 3 września 1964 r. oraz 5 marca 1966 , pisma Kierownika Powiatowego Biura Geodezji i Urządzeń Rolnych z 10 kwietnia 1970 r., a nadto stanowiska J. B. wyrażonego w piśmie z 4 sierpnia 1992 r. jak też R. B. w piśmie z 19 lipca 1999 r., gdzie podawali oni, że Państwowe Gospodarstwo Rolne przejęło nieruchomość w 1954 r. Minister ocenił przy tym, że bez znaczenia dla oceny legalności kontrolowanych decyzji ma to czy była właścicielka w rzeczywistości posiadała większy areał gruntów, niż ten który w decyzjach został ujęty. Przepis ustawy z 1958 r. nie nakładał bowiem obowiązku przyjmowania całości nieruchomości należących do danej osoby. Ponadto kwestia owego areału nie jest tak oczywista, jak podnosi strona, o czym świadczy m.in. stanowisko R. B., która w swoich pismach z 2009 i 2010 r. potwierdzała, że jej matka na podstawie wspomnianego aktu nadania otrzymała 5 ha ziemi oraz dom i budynki we wsi K..