Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący sędzia NSA Wiesław Morys (spr.), Sędzia NSA Ewa Dzbeńska, Sędzia del. NSA Zygmunt Zgierski, Protokolant starszy asystent sędziego Rafał Kopania, po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2015r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 kwietnia 2013 r. sygn. akt I SA/Wa 174/13 w sprawie ze skargi I. S. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] listopada 2012 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę, 2. odstępuje od zasądzenia od I. S. na rzecz Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości.
Zaskarżonym wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, uwzględniając skargę I. S. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] listopada 2012 r. w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji, uchylił zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję z dnia [...] lutego 2012 r., orzekł o wykonalności zaskarżonej decyzji oraz o kosztach postępowania.
Jak wynika z jego uzasadnienia, przedmiotem wniosku skarżącej o stwierdzenie nieważności są: decyzja Wojewody Bydgoskiego z dnia [...] grudnia 1975 r., nr [...], i utrzymana nią w mocy decyzja Naczelnika Gminy z D. z dnia [...] października 1975 r., nr [...], w przedmiocie przejęcia od Z. S. na własność Państwa za rentę udziału w ½ części gospodarstwa rolnego położonego w T., gmina D., o powierzchni 33,97 ha. Jak stwierdził organ nadzoru w motywach zaskarżonej decyzji utrzymującej w mocy decyzję z dnia [...] lutego 2012 r. odmawiającej uwzględnienia żądania, podstawę prawną decyzji dotychczasowej stanowiły przepisy ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność Państwa za rentę i spłaty pieniężne (Dz. U. Nr 21, poz. 118), a w szczególności art. 9 ust. 2, wedle którego przejęcie gospodarstwa za rentę mogło nastąpić z urzędu wówczas, gdy wykazywało ono niski poziom produkcji rolnej, a rolnik osiągnął odpowiedni wiek. Co prawda przejęcie udziału nie było dopuszczalne, wszak decyzji dotychczasowej nie sposób oceniać z pominięciem decyzji Naczelnika Gminy w D. z dnia [...] lutego 1976 r. (winno być z [...] października 1975 r.) o przejęciu pozostałego udziału od dzieci Z. S., a to L. S. i I. S.. Udziały tychże przejęto na ich wniosek, w zamian za spłaty pieniężne. W konsekwencji czego Skarb Państwa uzyskał własność całego gospodarstwa. W ocenie Ministra spełnione zostały ustawowe przesłanki, gdyż nieruchomość ta z uwagi na powierzchnię stanowiła gospodarstwo rolne (przekraczała ona 2 ha gruntów rolnych i leśnych), strona miała ukończone 55 lat (Z. S. liczyła wówczas 64 lata), nadto gospodarstwo wykazywało niski poziom produkcji rolnej. Ta ostatnia okoliczność była problematycznym zagadnieniem w sprawie. Jak wynika z aktów wykonawczych do cytowanej ustawy z dnia 29 maja 1974 r., a to w szczególności rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 maja 1974 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność Państwa za rentę i spłaty pieniężne (Dz. U. Nr 21, poz. 125), zwłaszcza § 4 ust. 1 pkt 2 i ust. 3, ustalenie tej przesłanki wymagało zasięgnięcia opinii właściwej komisji gminnej rady narodowej i było elementem decyzji o przejęciu. W tych przepisach brak jest szczegółowych kryteriów, jakie należało brać pod rozwagę analizując to zagadnienie, co oznacza duży zakres uznaniowości organu w tej materii. W ocenie Ministra gospodarstwo o niskim poziomie produkcji rolnej cechuje: odłogowanie części przynajmniej gruntów, wykonywanie zabiegów agrotechnicznych z opóźnieniem, podeszły wiek rolnika, brak osób zainteresowanych kontynuacją prowadzenia go. Analiza materiału zgromadzonego w aktach wskazuje na ich spełnienie, co wynika m.in. z pisma Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy z lipca 1975 r., pisma Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska z [...] listopada 1975 r., wniosków L. S. i I. S.. Co prawda nie ma w nich opinii, o jakiej mowa była wyżej, lecz wedle organu nadzoru opinia ta mogła być przedstawiona naczelnikowi gminy ustanie, ewentualnie mogła zaginąć. Komisja jednak działała i badała przedmiotowe gospodarstwo, skoro nie przyznała dodatku. Zdaniem organu w sprawie nie mają zastosowania przepisy rozporządzenia Ministra Rolnictwa z dnia 26 marca 1968 r. w sprawie zaliczania gospodarstw rolnych do kategorii wykazujących niski poziom produkcji wskutek zaniedbania i w sprawie ustalania wysokości nakładów niezbędnych do przywrócenia żyzności gruntów (Dz. U. Nr 11, poz. 58), bo jest to akt wykonawczy do innej ustawy. Oceniając zasadność żądania stwierdzenia nieważności opisanych decyzji Minister nadto miał na względzie, że stwierdzenie nieważności dotyczyć może decyzji zawierającej wadę w postaci rażącego naruszenia prawa, które winno być oczywiste i o dużym stopniu uchybienia. Jest to wszak instytucja wyjątkowa, stanowiąca wyłom od zasady stabilności porządku prawnego i trwałości decyzji administracyjnych. Takich okoliczności zaś nie dostrzegł.