Dnia 26 maja 2022 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jolanta Rudnicka Sędziowie Sędzia NSA Elżbieta Kremer Sędzia NSA Monika Nowicka (spr.) po rozpoznaniu w dniu 26 maja 2022 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skarg kasacyjnych Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezydenta Miasta [...] oraz Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 stycznia 2020 r., sygn. akt IV SA/Wa 1759/19 w sprawie ze skarg [...] Sp. z o. o. z siedzibą w [...] i W. S. oraz M.K. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] czerwca 2019 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargi; 2. odstępuje od zasądzenia od [...] Sp. z o. o. z siedzibą w J. i W.S. oraz M.K. na rzecz Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezydenta Miasta [...] oraz Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości.
Wyrokiem z dnia 8 stycznia 2020 r. (sygn. akt IV SA/Wa 1759/19), Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu skarg: [...] Sp. z o. o. z siedzibą w [...] i W. S. a także M.K. uchylił decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] czerwca 2019 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego.
Z motywów w/w wyroku wynikało, że: W. J., M. G. oraz E. Ł., wnioskiem z dnia 14 czerwca 2007 r. wystąpili o stwierdzenie, że nieruchomość - w skład której wchodziła parcela nr [...] - położona w [...], w obrębie [...], o ogólnej powierzchni [...] ha, stanowiąca - w dniu wejścia w życie dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej - własność S. M., a obejmująca działki ujęte w planie parcelacyjnym sporządzonym w dniu 28 lipca 1931 r., zatwierdzonym uchwałą Wydziału Powiatowego Powiatu [...] z dnia [...] września 1931 r., była wyłączona spod działania art. 2 ust. 1 lit. e) w/w dekretu.
Ponadto, kolejnym wnioskiem z dnia 20 listopada 2013 r., również M.K. wystąpiła o wydanie decyzji stwierdzającej, że nieruchomość, oznaczona jako parcela [...] (wcześniej [...]), zapisana w księdze wieczystej [...] tom I karta 1, nie podpadała pod przepisy art. 2 ust. 1 lit. e) wspomnianego wyżej dekretu PKWN. We wniosku tym jednak M. K.podnosiła, że aktem notarialnym z dnia 3 grudnia 1934 r., jej wstępni, w osobach: J. i A. O. nabyli tę nieruchomość od S.M. - jako właściciela majątku ziemskiego [...].
Oceniając w/w wnioski, Wojewoda [...] wyłączył w dniu 13 maja 2016 r. parcelę [...], o. [...], gm. Miasto [...] z postępowania prowadzonego z wniosku: W.J., M.G. oraz E. Ł. (oznaczonego numerem: [...]) do postępowania prowadzonego z wniosku M.K. (pod numerem: [...]) a następnie, w wyniku roz[...]: wniosku M. K. - jako następczyni prawnej A. i J. małż. . oraz wniosku: E. Ł., W.J. i M. G. - jako nabywców spadku po S. M.: E. Ł., W. J. i M. G., decyzją z dnia z [...] sierpnia 2016 r. nr [...], orzekł, że parcela katastralna nr [...], oznaczona numerem [...] na planie parcelacyjnym z dnia 28 lipca 1931 r., położona w obrębie [...], gm. Miasto [...], nie podpadała pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r. Nr 3, poz. 13).
Od powyższej decyzji odwołanie wniósł Skarb Państwa reprezentowany przez Prezydenta Miasta [...] a rozpoznając sprawę w trybie instancji odwoławczej, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, decyzją z dnia [...] czerwca 2019 r. nr [...], uchylił w/w decyzję Wojewody Wielkopolskiego i umorzył postępowanie w pierwszej instancji.
Odnosząc się do wniosku M. K., Minister zauważył, że z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie wynikało, iż aktem notarialnym z dnia 3 grudnia 1934 r. (Rep. nr [...]), S. M. - jako właściciel majętności [...] tom I wykaz 1, zawarł z A. i J. małżonkami O. kontrakt kupna - sprzedaży parceli niezabudowanej, oznaczonej na planie parcelacyjnym folwarku [...] jako działka nr [...]. Jednocześnie sprzedający udzielił kupującym pełnomocnictwa do: przewłaszczenia parceli sobie lub osobie trzeciej, do zeznania i podpisania aktu przewłaszczenia oraz złożenia wniosku o przepisanie prawa własności. Następnie aktem notarialnym z dnia 23 września 1935 r. (Rep. nr [...]), A. i J. O. przyjęli ofertę i uiścili cenę kupna na rzecz S.M.. Z kolei zaś aktem notarialnym z dnia 18 stycznia 1937 r. (Rep. [...]), A. i . O. - działając w imieniu sprzedającego (na podstawie udzielonego im w/w pełnomocnictwa) oraz własnym, zezwolili i wnieśli o przepisanie na nich prawa własności parceli nr [...], której nadano nr katastralny [...]. Wpis prawa własności małżonków O. do księgi wieczystej nie został jednak dokonany. Powyższe miało zaś istotne w tym przypadku znaczenie, gdyż - jak zaznaczył Minister - majątek S. M. znajdował się na obszarze obowiązywania przepisów Kodeksu cywilnego niemieckiego (BGB), a zgodnie z którym, do nabycia własności nieruchomości było wymagane, aby oprócz zawarcia notarialnej umowy obligacyjnej, strony zawarły także umowy notarialną przenoszącą własność oraz aby został dokonany wpis nabytego prawa własności do księgi wieczystej. W myśl przy tym przepisu § 925 Kodeksu cywilnego niemieckiego, oświadczenia zgody na przewłaszczenie musiały być złożone przed wydziałem hipotecznym przy równoczesnej obecności obu stron i dopiero spełnienie wszystkich trzech, wyżej wskazanych przesłanek stanowiło o nabyciu własności. W niniejszej sprawie - jak podkreślił Minister - taka sytuacja nie miała zaś miejsca i na dzień przejęcia nieruchomości na własność Państwa - jako jej właściciel - był wpisany w księdze wieczystej S. M. a jednocześnie M. K. nie kwestionowała braku wpisu do księgi wieczystej nazwiska małżonków O. - jako właścicieli przedmiotowej nieruchomości.