Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Iwona Bogucka Sędziowie: Sędzia NSA Zygmunt Zgierski Sędzia del. WSA Agnieszka Miernik (spr.) po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej O. S. i M. S. reprezentowanych przez przedstawicielkę ustawową M. S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 marca 2019 r. sygn. akt II SA/Wa 1363/18 w sprawie ze skargi O. S. i M. S. reprezentowanych przez przedstawicielkę ustawową M. S. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] maja 2018 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania renty rodzinnej w drodze wyjątku oddala skargę kasacyjną.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 6 marca 2019 r. sygn. akt II SA/Wa 1363/18 oddalił skargę małoletnich O. S. i M. S. reprezentowanych przez przedstawicielkę ustawową M. S. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z [...] maja 2018 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania renty rodzinnej w drodze wyjątku.
Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy:
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2096), powoływanej dalej jako "K.p.a.", i art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.), powoływanej dalej jako "ustawa emerytalna", decyzją z [...] maja 2018 r. nr [...] utrzymał w mocy decyzję własną z [...] marca 2018 r. nr [...] o odmowie przyznania O. i M. A. po ojcu P. A. renty rodzinnej w drodze wyjątku. Decyzja skierowana została do M. A., przedstawicielki ustawowej małoletnich.
Organ w uzasadnieniu decyzji wskazał, że przyznanie przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych świadczenia w drodze wyjątku wymaga spełnienia wszystkich warunków określonych w art. 83 ustawy emerytalnej. Przepis ten przewiduje zaś przyznanie świadczenia w drodze wyjątku ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek - podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania. Organ podkreślił, że niespełnienie nawet jednego z warunków wyklucza możliwość przyznania świadczenia w drodze wyjątku. W związku z tym, że renta rodzinna jest pochodną świadczenia osoby zmarłej, w pierwszej kolejności rozpatrzeniu podlega spełnienie powyższych przesłanek przez osobę zmarłą, a następnie przez wnioskodawcę.
Organ uznał, że w niniejszej sprawie nie można stwierdzić istnienia przesłanki szczególnych okoliczności, na skutek których ojciec dzieci nie nabył uprawnień do świadczenia w trybie zwykłym. Organ uznał przy tym, że wnioskodawczyni nie wykazała, aby niespełnienie warunków do świadczenia w trybie zwykłym spowodowały okoliczności, na które ojciec dzieci nie miał wpływu.
W toku postępowania administracyjnego organ ustalił, że wnioskodawczyni udowodniła 2 lata, 6 miesięcy i 15 dni okresów składkowych i nieskładkowych ojca dzieci, który zmarł w wieku 35 lat. Organ wyjaśnił, że wprawdzie świadczenie w drodze wyjątku nie jest wprost uzależnione od stażu pracy, jednak staż ten nie może pozostawać bez wpływu na ocenę wystąpienia warunków przewidzianych w wyżej wymienionym przepisie. Okres ubezpieczenia powinien być odpowiedni do wieku ojca dzieci, a tylko wykazanie, że niespełnienie warunków do świadczenia w trybie zwykłym spowodowały okoliczności niemożliwe do przezwyciężenia, może skutkować przyznaniem świadczenia w drodze wyjątku. Tym samym organ przyjął, że przyznanie świadczenia w drodze wyjątku jest możliwe tylko wtedy, gdy do wymaganego okresu ubezpieczenia brakuje niewielki okres, który dodatkowo muszą usprawiedliwiać szczególne okoliczności. Tymczasem w okresie 10 lat przed dniem śmierci ojca dzieci - zamiast wymaganych 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych - wnioskodawczyni nie udowodniła żadnego z tych okresów. Od [...] grudnia 2000 r. do [...] listopada 2015 r., tj. do dnia śmierci, ojciec dzieci nie podejmował zatrudnienia ani innej działalności objętej ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi. Z przeprowadzonej analizy akt sprawy nie wynika, aby w wykazanym okresie ojciec dzieci nie mógł kontynuować zatrudnienia na skutek szczególnych okoliczności spowodowanych stanem zdrowia, nie wykazano też, że była wobec niego orzeczona całkowita niezdolność do pracy. W okresie tym zatem przyczyną braku uprawnień do renty w trybie zwykłym nie był stan zdrowia ojca dzieci lub inne zdarzenie zewnętrzne, niezależne od jego woli, którego nie można było przewidzieć i któremu nie można było zapobiec.