Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Ludwik Żukowski Sędziowie NSA : Małgorzata Pocztarek Sędzia WSA del. Jacek Fronczyk (spr.) Protokolant Aleksandra Żurawicka po rozpoznaniu w dniu 23 września 2008 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej B. Ż. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 maja 2007 r. sygn. akt IV SA/Wa 688/07 w sprawie ze skargi B. Ż. na decyzję Ministra Edukacji Narodowej z dnia [...] nr [...] w przedmiocie stwierdzenia wydania orzeczenia z naruszeniem prawa oddala skargę kasacyjną
Wyrokiem z dnia 25 maja 2007 r. o sygn. akt IV SA/Wa 688/07 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uwzględnił skargę B. Ż., stwierdzając nieważność decyzji Ministra Edukacji Narodowej z dnia [...] nr [...] oraz poprzedzającej ją decyzji tego organu z dnia [...] nr [...] w przedmiocie stwierdzenia wydania orzeczenia z naruszeniem prawa.
W uzasadnieniu wyroku Sąd przytoczył następujące okoliczności faktyczne i prawne sprawy.
Decyzją z dnia [...] nr [...] Minister Edukacji Narodowej stwierdził wydanie z naruszeniem prawa orzeczenia Ministra Oświaty z dnia [...] nr [...], stwierdzającego przejście z mocy prawa na własność Skarbu Państwa zabudowanej nieruchomości o powierzchni [...] ha, położonej w K., powiat L., stanowiącej własność Towarzystwa [...] dla uczennic [...] w K.
W motywach decyzji podniesiono, że do Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu wpłynął wniosek B. Ż., dotyczący stwierdzenia nieważności orzeczenia Ministra Oświaty z dnia [...]. Organ, po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, ustalił, iż w archiwum nie zachowały się akta sprawy zakończonej wydaniem przez Ministra Oświaty orzeczenia z dnia z dnia [...] nr [...], stwierdzającego przejście z mocy prawa na własność Skarbu Państwa ww. nieruchomości. Jednakże, na podstawie innych zgromadzonych w sprawie dowodów, ustalono, iż wyżej wymieniona decyzja została wydana w dniu [...]. W oparciu o to orzeczenie Ministra Oświaty ustanowiono księgi wieczyste o nr [...] oraz [...] dla przedmiotowej nieruchomości, a następnie wpisano do nich jako właściciela nieruchomości Skarb Państwa. W późniejszych latach dokonano podziału nieruchomości wpisanej do księgi wieczystej o nr [...], poprzez wydzielenie działek ewidencyjnych o nr [...],[...],[...], które następnie częściowo zostały przekazane Gminie M. Działka o nr [...],[...],[...] oraz [...] pozostaje we władaniu Skarbu Państwa, a działkę [...] przekazano w użytkowanie wieczyste M. i B. Ż..
Minister Edukacji Narodowej podniósł, iż B. Ż. należy uznać za stronę postępowania z uwagi na fakt posiadania przez niego działki o nr ewidencyjnym [...]. Przesądza to o istnieniu po jego stronie interesu prawnego w postępowaniu i jego udziale w nim w charakterze strony, ponieważ stwierdzenie nieważności decyzji wywołuje skutki ex tunc, tj. takie jakby decyzja ta nie była nigdy wydana, co z kolei może wpływać na prawa B. Ż. jako nabywcy od Skarbu Państwa w dobrej wierze działki powstałej z podziału nieruchomości, będącej przedmiotem postępowania.
W ocenie organu, art. 2 ustawy z dnia 25 lutego 1958 r. o uregulowaniu stanu prawnego mienia pozostającego pod zarządem państwowym stanowił, że przedsiębiorstwa pozostające w dniu wejścia w życie tej ustawy, tj. w dniu 8 marca 1958 r., pod zarządem państwowym, ustanowionym na podstawie dekretu z dnia 16 grudnia 1918 r. w przedmiocie przymusowego zarządu państwowego (Dz. Pr. P. P. Nr 21, poz. 67 ze zm.), przechodzą z mocy prawa na własność Państwa, chyba, że nastąpi ich zwrot w trybie określonym w tej ustawie. W treści orzeczenia Ministra Oświaty z dnia [...] ani też w jakimkolwiek innym dokumencie zgromadzonym w aktach sprawy nie ma żadnej wzmianki, z której wynikałoby, że nieruchomość położona w K., stanowiąca własność Towarzystwa [...] w K. była kiedykolwiek objęta przymusowym zarządem państwowym na podstawie wskazanego wyżej dekretu. Ponadto art. 4 tego dekretu stanowił, że każdy przypadek ustanowienia i uchylenia zarządu państwowego podany będzie do publicznej wiadomości w Monitorze Polskim. Wprawdzie obowiązek ten w wielu przypadkach nie był realizowany, jednakże brak w Monitorach Polskich z lat 1945 - 1960 publikacji informacji o ustanowieniu przymusowego zarządu państwowego w stosunku do przedmiotowej nieruchomości również może potwierdzać fakt, że nieruchomość ta nigdy tym zarządem nie była objęta. Dlatego też, Minister Edukacji Narodowej stwierdził, że przepis art. 2 ustawy o uregulowaniu stanu mienia pozostającego pod zarządem państwowym nie mógł stanowić podstawy prawnej orzeczenia Ministra Oświaty z dnia [...]. Jednakże jako podstawę prawną tego rozstrzygnięcia wskazano również art. 17 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 25 lutego 1958 r. o uregulowaniu stanu prawnego mienia pozostającego pod zarządem państwowym. Z przepisu tego wynikało, że postanowienia tej ustawy stosuje się również do przedsiębiorstw oraz innego mienia, których władanie osoby uprawnione utraciły w okresie do dnia [...], i które pozostają w faktycznym władaniu państwowych jednostek organizacyjnych, chyba że władanie to opiera się na tytule prawnym, wynikającym z przepisów szczególnych innych, aniżeli wymienione w art. 1 i 17 pkt 1 tej ustawy. Minister podkreślił, iż zgromadzony materiał dowodowy nie pozwolił na ustalenie w sposób bezsporny, kiedy osoby uprawnione utraciły władztwo nad tą nieruchomością. Ze zgromadzonych dokumentów wynika jedynie, że jeszcze w 1946 r. Towarzystwo [...] władało tą nieruchomością, skoro przedłużono na ten rok umowę z J. Ż. o powierzeniu mu opieki nad tym majątkiem, natomiast już w 1956 r. nieruchomością tą władało [...] Liceum im. [...] w K., skoro to Komitet Rodzicielski, działający przy tej szkole, jak wynika z pisma Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej w K. z dnia [...] do J. Ż., wyrażał zgodę na zajęcie części łąki pod budowę szkoły w K.. Jednocześnie żaden z dokumentów, który zdołano zgromadzić w niniejszej sprawie, nie wskazuje, na podstawie jakiego tytułu prawnego [...] Liceum w K. władało tą nieruchomością, ale też dokumenty te przeczą zawartemu w orzeczeniu Ministra Oświaty z dnia [...] twierdzeniu, że nieruchomość ta od 1945 r. znajdowała się we władaniu Szkoły [...] w K.. Dlatego też, mimo że nie można wykluczyć istnienia przesłanek określonych w art. 17 pkt 2 lit. b w stosunku do tej nieruchomości, umożliwiających stwierdzenie przejścia z mocy prawa z dniem 8 marca 1958 r. tego mienia na własność Skarbu Państwa, w szczególności, że Towarzystwo [...] w K. utraciło władanie tą nieruchomością przed 31 grudnia 1954 r. i po tej dacie nieruchomość ta pozostawała we władaniu państwowej jednostki organizacyjnej - tj. [...] Liceum w K. bez jakiegokolwiek tytułu prawnego, to jednak wobec faktu, że z treści orzeczenia wynika, iż przesłanką tego rozstrzygnięcia był fakt władania tą nieruchomością od 1945 r. przez Szkołę [...] w K., Minister stwierdził, że orzeczenie to oparte było na błędnych ustaleniach faktycznych, a w związku z tym, że zostało wydane z rażącym naruszeniem prawa, tj. art. 7 i 80 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (t. j.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.).