Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jan Paweł Tarno Sędziowie NSA Małgorzata Borowiec (spr.) del. NSA Tomasz Zbrojewski Protokolant starszy asystent sędziego Dorota Chromicka po rozpoznaniu w dniu 3 września 2014 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej J.S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 lutego 2014 r., sygn. akt II SA/Wa 2040/13 w sprawie ze skargi J.S. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] września 2013 r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 10 lutego 2014 r. sygn. akt II SA/Wa 2040/13 oddalił skargę J.S. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] września 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku.
Wyrok został wydany w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia [...] października 2012 r. nr [...], działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (t. j.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm., dalej w skrócie K.p.a.), utrzymał w mocy własną decyzję z dnia [...] września 2012 r. nr [...], odmawiającą J.S. przyznania świadczenia w drodze wyjątku.
Powyższą decyzję J.S. uczyniła przedmiotem skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który wyrokiem z dnia 12 kwietnia 2013 r. sygn. akt II SA/Wa 2157/12 uchylił zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu wyroku stwierdził, że w rozpatrywanej organ dopuścił się naruszenia art. 7, art. 9, art. 77 § 1 , 80 i 107 § 3 K.p.a., gdyż nie podjął niezbędnych działań w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy. Wskazał, iż z akt sprawy wynika, że skarżąca od dnia [...] sierpnia 2009 r. do dnia [...] sierpnia 2011 r. prowadziła działalność gospodarczą. Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia [...] kwietnia 2012 r. została uznana za osobę całkowicie niezdolną do pracy do dnia [...] kwietnia 2013 r. Przy czym skarżąca w początkowej fazie niezdolności do pracy w krótkim czasie przebyła [...], a w późniejszym okresie dołączyły dolegliwości związane z [...]. W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie niewątpliwie [...] jest traktowany jako choroba nagła. U skarżącej wystąpił on po 17 dniach od zaprzestania przez nią prowadzenia działalności gospodarczej, a zatem w bardzo krótkim okresie czasu. Na rozprawie skarżąca wyjaśniła, że zaprzestanie przez nią prowadzenia działalności gospodarczej było spowodowane między innymi stanem zdrowia. Zdaniem Sądu pierwszej instancji, nie można zatem wykluczyć, że gdyby nie nagła choroba skarżącej, nadal prowadziłaby ona działalność gospodarczą podjętą w dniu [...] sierpnia 2009 r. i mając na uwadze jej wiek, byłaby w stanie wypracować odpowiedni okres niezbędny do uzyskania świadczenia w trybie zwykłym.
Zauważyć bowiem należy, iż J.S. na przestrzeni [...] lat życia, tj. na datę powstania całkowitej niezdolności do pracy ma uwzględnione 11 lat, 2 miesiące i [...] dni okresów składkowych i 3 lata, 8 miesięcy i [...] dni okresów nieskładkowych. Okresy nieskładkowe zostały ograniczone do 1/3 udowodnionych okresów składkowych. W 10-leciu przed dniem powstania niezdolności do pracy udokumentowała 2 lata, 6 miesięcy i [...] dni. Ponadto skarżąca urodziła [...] dzieci i po okresie niezbędnym do ich odchowania podejmowała próby znalezienia zatrudnienia nie tylko jako bezrobotna, lecz szukając również zatrudnienia indywidualnie u pracodawców znajdujących się na terenie, w pobliżu jej miejsca zamieszkania. Z załączonych do akt zaświadczeń wynika, że nie miała ona szans na znalezienie pracy nie tylko ze względu na niemożność jej zatrudnienia wynikającą z kondycji ekonomicznej tych firm, ale również z uwagi na brak wykształcenia i trudną sytuację ekonomiczną w rejonie zamieszkania. Sąd pierwszej instancji podał, że wprawdzie nie neguje stanowiska organu co do tego, że poświęcenie się obowiązkom rodzinnym nie może być uznane za szczególną okoliczność, usprawiedliwiającą bezczynność zawodową i dającą tytuł do świadczenia z ubezpieczenia społecznego, to jednak każdą sprawę należy rozpatrywać indywidualnie. Skarżąca we wszystkich swoich pismach do organu podnosiła okoliczność braku w miejscu jej zamieszkania żłobka, jak również fakt istnienia tylko jednego przedszkola, w którym bardzo trudno było umieścić dzieci.