Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Grażyna Jarmasz, Sędzia NSA Maria Dożynkiewicz, Sędzia WSA del. Izabela Najda-Ossowska (sprawozdawca), Protokolant Marek Kleszczyński, po rozpoznaniu w dniu 2 czerwca 2011 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skarg kasacyjnych 1) Ministra Finansów, 2) Miasta G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 21 maja 2010 r. sygn. akt III SA/Gl 10/10 w sprawie ze skargi Miasta G. na interpretację indywidualną Ministra Finansów z dnia 16 września 2009 r. nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług 1) oddala obie skargi kasacyjne, 2) odstępuje od zasądzenia kosztów postępowania kasacyjnego.
Zaskarżonym wyrokiem z 21 maja 2010r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w sprawie III SA/Gl 10/10 uchylił interpretację indywidualną Ministra Finansów w przedmiocie podatku od towarów i usług w części określającej moment powstania obowiązku podatkowego i oddalił skargę w pozostałym zakresie.
Przedstawiając dotychczasowy tok postępowania Sąd I instancji wskazał, że M. G. (Skarżący) złożyło wniosek o indywidualną interpretację powołując się na następujący stan faktyczny: jest czynnym podatnikiem VAT oraz właścicielem nieruchomości stanowiącej dwie niezabudowane działki: nr [...] i nr [...], które w ewidencji gruntów zostały sklasyfikowane jako nieużytki, a w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego teren przeznaczony został pod budowę autostrady [...]. Dla tej nieruchomości decyzją z 27 września 2005r. Wojewoda [...] ustalił warunki lokalizacji drogi dla inwestycji polegającej na budowie autostrady [...] wraz z węzłem z autostradą [...]. Na tej podstawie zatwierdzono projekt podziału nieruchomości, po którym dokonano stosownych wpisów w księgach wieczystych.
W dniu 19 lipca 2007r. została wydana przez Wojewodę [...] decyzja stwierdzająca, że przedmiotowa nieruchomość stała się z dniem 24 października 2006r. własnością Skarbu Państwa. Na zlecenie Urzędu Wojewódzkiego, 30 listopada 2007r. został wykonany operat szacunkowy i decyzją z 12 marca 2008r. Wojewoda [...] orzekł o wysokości odszkodowania za przejętą nieruchomość, zgodnej z kwotą zawartą w operacie szacunkowym. Decyzja ta stała się ostateczna 28 marca 2008r a w dniu 10 kwietnia 2008r. zostało wypłacone odszkodowanie. W związku z takim stanem faktycznym wnioskodawca zadał pytania:
1/ Czy wnioskodawca zobowiązany jest do naliczenia od wypłaconego odszkodowania podatku od towarów i usług?
2/ Czy wypłacone wnioskodawcy odszkodowanie za przejęte na własność przez Skarb Państwa grunty winno być zwiększone o podatek od towarów i usług, czy też zawiera ono w sobie ten podatek?
3/ Jaka jest data powstania obowiązku podatkowego?
Wyrażając własne stanowisko przytoczył art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm., dalej ustawa o VAT) wskazując, że czynność wydania nieruchomości w zamian za odszkodowanie nie stanowi umowy, bo strony takiego stosunku prawnego są pozbawione swobody, co do samego przewłaszczenia nieruchomości, jak i co do kosztów takiego przewłaszczenia.
Odnośnie pytania drugiego i trzeciego, przy założeniu, że czynność wydania nieruchomości za odszkodowaniem podlegałaby opodatkowaniu, według Skarżącego, obowiązek podatkowy powstanie w dacie wystawienia faktury VAT, a wartość odszkodowania winna być wartością netto.
Minister Finansów w zaskarżonej interpretacji uznał stanowisko wnioskodawcy w pełnym zakresie za nieprawidłowe. Powołując się na art. 2 pkt 6, art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 7 ust. 1 pkt 1, art. 15 ust. 1, 2 i 6 ustawy o VAT stwierdził, że organy władzy publicznej działają w charakterze podatników tylko wtedy, gdy: wykonują czynności, które nie mieszczą się w ramach ich zadań albo wykonują czynności, które wprawdzie mieszczą się w ramach ich zadań, jednak są wykonywane na podstawie umów cywilnoprawnych. W przypadku wywłaszczenia nieruchomości na cele budowy drogi krajowej w roli organu władzy publicznej wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej występuje organ dokonujący wywłaszczenia, czyli Wojewoda działający w imieniu Skarbu Państwa. Natomiast Skarżącego, jako dotychczasowego właściciela nieruchomości, organ uznał za podmiot, który realizuje dostawę w rozumieniu ustawy o VAT. Ponieważ Skarżący zbywając nieruchomość nie realizuje ani zadań własnych, ani zleconych, zachodzi przypadek opisany w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT tj. przeniesienie z mocy prawa własności gruntu w zamian za odszkodowanie, gdzie odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc dostawę odpłatną. Ostatecznie organ uznał, że w takim stanie faktycznym M. G. występuje jako podatnik w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT.