Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Sylwester Marciniak (sprawozdawca), Sędzia NSA Marek Olejnik, Sędzia WSA del. Alojzy Skrodzki, Protokolant Katarzyna Nowik, po rozpoznaniu w dniu 7 września 2022 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej T. sp. z o.o. w T. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 15 lutego 2018 r. sygn. akt I SA/Łd 1105/17 w sprawie ze skargi T. sp. z o.o. w T. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi z dnia 6 października 2017 r. nr 1001-IOV3.4103.56.2017.10.U17.JT UNP:1001-17-094523 w przedmiocie określenia zobowiązania w podatku od towarów i usług za miesiące od września do grudnia 2013 r. 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości i sprawę przekazuje Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Łodzi do ponownego rozpoznania, 2) zasądza od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi na rzecz T. sp. z o.o. w T. kwotę 5034 (pięć tysięcy trzydzieści cztery) złote tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
1. Wyrok sądu pierwszej instancji
1.1. Zaskarżonym wyrokiem z dnia 15 lutego 2018 r., sygn. akt I SA/Łd 1105/17, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi (dalej: sąd pierwszej instancji) oddalił skargę T. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T. (dalej: skarżąca lub spółka) na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi (dalej: organ odwoławczy) z dnia 6 października 2017 r. w przedmiocie podatku od towarów i usług za miesiące od września do grudnia 2013 r.
1.2. Z uzasadnienia wyroku wynika, że przyczyną zakwestionowania rozliczenia skarżącej w VAT było uznanie przez organy, że odliczyła ona podatek naliczony z faktur, które nie odzwierciedlały rzeczywistych transakcji między wskazanymi w nich podmiotami, a więc nie dawały prawa do odliczenia podatku naliczonego z uwagi na treść art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2011 r., nr 177, poz. 1054 ze zm., dalej: u.p.t.u.). Według organów skarżąca nie zachowała przy tym należytej staranności w kontaktach z wystawcami spornych faktur, tj. spółkami Y. i P. Organy nie kwestionowały samego nabycia towaru przez spółkę, a jedynie to, że towar ten został nabyty od wystawców faktur mających to nabycie dokumentować. Nie ustalono faktycznych dostawców towarów.
1.3. Sąd pierwszej instancji oddalił skargę, nie podzielając stanowiska spółki co do naruszenia przez organy przepisów postępowania i prawa materialnego.
1.4. Uznając stan faktyczny za ustalony z zachowaniem reguł procedury administracyjnej - w tym zwłaszcza z art. 122, art. 187 § 1 i art. 191 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2017 r., poz. 201 ze zm., dalej: o.p.) - sąd przyjął ustalenia organów za podstawę rozstrzygnięcia.
1.5. Sąd wskazał na ustalenia poczynione przez organy co do wystawców spornych faktur, zaznaczając, że:
- w odniesieniu do Y. - spółka ta dopełniła wymogów formalnych, w tym była zarejestrowana do celów VAT, jednak wskazana przez nią siedziba była wyłącznie formalnoprawna i podmiot ten nie mógł z lokalu fizycznie korzystać, co niewiarygodnymi czyni wyjaśnienia ówczesnego Prezesa Zarządu skarżącej, że był on w siedzibie kontrahenta i tam okazywano mu ofertę handlową; niewiarygodne są też zeznania Prezesa, że rozmowy z przedstawicielami Y. odbywały się w W. - umowa najmu lokalu użytkowego przez ten podmiot na terenie hali w W. była zawarta jedynie do dnia 30 kwietnia 2013 r., nie było zatem realnej możliwości, by przedstawiciel skarżącej prowadził rozmowy w tym lokalu; ze wskazanych okoliczności wynika, że Y. nie prowadziła rzeczywistej działalności gospodarczej, a wystawione przez ten podmiot faktury nie odzwierciedlają rzeczywiście dokonanych dostaw; nadto właściwe dla tego podmiotu organy skarbowe z uwagi na brak kontaktu z jej przedstawicielem nie mogły przeprowadzić czynności kontrolnych;
- w odniesieniu do P. - spółka była wpisana do rejestru przedsiębiorców, nie zatrudniała jednak żadnych pracowników (nie opłacała składek ZUS), a dla potrzeb urzędu skarbowego wskazała adres w W. i fikcyjną umowę najmu lokalu; do urzędu skarbowego podmiot nie zgłosił rachunków bankowych, a rachunki wskazane na fakturach należały do innego podmiotu; wobec wskazanej spółki wydana została decyzja wymiarowa w przedmiocie VAT za poszczególne okresy rozliczeniowe 2013 r., w której orzeczono też na podstawie art. 108 ust. 1 u.p.t.u. o obowiązku zapłaty podatku, m.in. wynikającego z faktury wystawionej dla skarżącej (decyzja jest ostateczna i nie została zaskarżona); wskazana spółka nie prowadziła realnej działalności gospodarczej, a wystawiane przez nią faktury nie odzwierciedlały rzeczywistych dostaw towaru; za niewiarygodne uznane zostały zeznania Prezesa skarżącej dotyczące relacji z tym podmiotem - skoro wskazana spółka nie wynajmowała stoiska w W., to skarżąca nie mogła odbierać tam towaru, składać zamówień, odbierać faktur i płacić pracownikom tej spółki (których zresztą nie posiadała).