Wypłaty na rzecz pracowników posiadających dzieci w wieku szkolnym /spełniające kryteria określone w Układzie Zbiorowym/ tytułem ekwiwalentu pieniężnego przeznaczonego na pokrycie wydatków szkolnych dzieci nie mają związku z przychodem podatnika, uzyskiwanym z prowadzonej działalności gospodarczej, nie spełniają zatem podstawowego kryterium umożliwiającego ich zaliczenie do kosztów uzyskania przychodu, określonego w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych /Dz.U. 2000 nr 54 poz. 654 ze zm./ /koszt poniesiony w celu osiągnięcia przychodów/.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 6 października 2005 r. na rozprawie w Wydziale II Izby Finansowej skargi kasacyjnej "PMT" Sp. z o.o. w L. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 23 czerwca 2004 r., I SA/Wr 1645/02 w sprawie ze skargi "PMT" Sp. z o.o. w L. na decyzję Izby Skarbowej we W. Ośrodek Zamiejscowy w L. z dnia 18 kwietnia 2002 r., (...) w przedmiocie określenia zobowiązania w podatku dochodowym od osób prawnych za 1999 r., zaległości podatkowej w tymże podatku oraz odsetek od zaległości podatkowej - oddala skargę kasacyjną.
Wyrokiem z dnia 23 czerwca 2004 r. I SA/Wr 1645/02 Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił skargę "PMT" sp. z o.o. w L. na decyzję Izby Skarbowej we W. w przedmiocie określenia zobowiązania w podatku dochodowym od osób prawnych za 1999 r., zaległości podatkowej w tym podatku oraz odsetek od tej zaległości.
W motywach orzeczenia wskazano, że powyższa decyzja zakończyła postępowanie podatkowe w sprawie wszczętej w wyniku kontroli skarbowej, przeprowadzonej przez Inspektora Kontroli Skarbowej z Urzędu Kontroli Skarbowej we W. - Ośrodka Zamiejscowego w L. w zakresie rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości rozliczeń należności budżetowych za lata 1999-2000. W trakcie kontroli stwierdzono nieprawidłowości dotyczące kwalifikacji wydatków do kategorii kosztów uzyskania przychodów, mające wpływ na wysokość deklarowanej przez spółkę podstawy opodatkowania. Wobec tego podstawę opodatkowania, jak i wysokość należnego podatku dochodowego określono w kwocie wyższej, niż wynikało to ze złożonego przez Spółkę zeznania. Organ odwoławczy potwierdził tym samym prawidłowość rozstrzygnięcia sprawy przez Inspektora. Z materiału dowodowego wynikało, iż Spółka zaliczyła do kosztów uzyskania przychodów ekwiwalent pieniężny wypłacony pracownikom na pokrycie wydatków szkolnych ich dzieci. Podstawą tych wypłat były zapisy par. 4 w rozdziale IX Zakładowego Układu Zbiorowego.
Mając na uwadze postanowienia art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych Inspektor nie uznał tych wypłat za koszty uzyskania przychodów Spółki. Organ odwoławczy ocenił, że kwalifikacja tych wypłat dokonana przez Inspektora jest prawidłowa, albowiem określona w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym konstrukcja kosztów uzyskania przychodów oparta jest na swoistej klauzuli generalnej, która stanowi, iż kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów enumeratywnie wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy. Z literalnego brzmienia cyt. przepisu art. 15 ust. 1 wynika, iż aby określony wydatek mógł być uznany za koszt uzyskania przychodów, pomiędzy tym wydatkiem a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowo-skutkowy tego rodzaju, że poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodu. Nie można zatem zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatków nie związanych z uzyskaniem przychodów, a takim wydatkiem jest ekwiwalent pokrywający poniesione przez pracownika koszty związane z kształceniem jego dzieci.
Organ odwoławczy ocenił, że prawidłowo Inspektor uznał, iż wypłaty te mają charakter świadczeń socjalno-bytowych, które winny być sfinansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych /Dz.U. nr 43 poz. 163 ze zm./ w art. 2 pkt 1 stanowi, że użyte w ustawie określenie "działalność socjalna" oznacza usługi świadczone przez zakłady pracy na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, udzielanie pomocy materialno-rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową. W art. 3 ust. 1 cytowana wyżej ustawa obliguje zakłady pracy /pracodawców/ do tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, a uprawnionymi do korzystania z niego są pracownicy i ich rodziny, emeryci i renciści - byli pracownicy i ich rodziny oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z funduszu /art. 2 pkt 5 ustawy/. Zgodnie z przepisem art. 6 tejże ustawy odpisy na fundusz obciążają koszty działalności pracodawcy. Biorąc zatem pod uwagę treść przepisu art. 16 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - sam odpis na fundusz - jest podstawą uznania za koszt uzyskania przychodów. Skoro więc poniesione wydatki mieszczą się w ramach działalności socjalnej, określonej w ustawie z dnia 4 marca 1994 r., to Spółka winna skorzystać z możliwości jakie daje jej wspomniana ustawa i w związku z podjęciem decyzji o pokryciu pracownikom kosztów związanych z kształceniem ich dzieci, sfinansować te koszty z utworzonego funduszu świadczeń socjalnych.