Prokurator może wnieść skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego na uchwałę organu gminy bez wezwania przed wniesieniem skargi właściwego organu gminy do usunięcia naruszenia prawa, o którym mowa w art. 34 ust. 3 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./.
Naczelny Sąd Administracyjny z udziałem W. Grudzieckiego, prokuratora Prokuratury Apelacyjnej delegowanego do Ministerstwa Sprawiedliwości, w sprawie SA/Wr 2761/95 ze skargi Prokuratora Wojewódzkiego w (...) na uchwałę nr XIII/136/95 Rady Miejskiej w N. z dnia 27 czerwca 1995 r. w przedmiocie programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na terenie gminy N., po rozpoznaniu w dniu 10 czerwca 1996 r. na posiedzeniu jawnym następujących wątpliwości prawnych, przekazanych przez skład orzekający Naczelnego Sądu Administracyjnego postanowieniem z dnia 31 stycznia 1996 r. do wyjaśnienia w trybie art. 49 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./: Czy przed wniesieniem skargi na uchwałę organu gminy prokurator powinien zwrócić się do tego organu z wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa?
podjął następującą uchwałę:
Zagadnienie prawne przedstawione przez Naczelny Sąd Administracyjny - Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu jest wyrazem wątpliwości co do wykładni i stosowania art. 34 ust. 3 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ w odniesieniu do skarg wnoszonych przez prokuratora. Nasunęły się one na tle skargi Prokuratora Wojewódzkiego w (...) z wnioskiem o stwierdzenie nieważności uchwały Rady Miejskiej w N. z dnia 27 czerwca 1993 r. nr XIII/136/95 w sprawie gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na terenie gminy N., w części objętej załącznikiem nr 1 do tej uchwały.
Powołując jako podstawę skargi art. 101 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./ oraz art. 33 ust. 2 i art. 35 ust. 2 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, Prokurator Wojewódzki zarzucił, że postanowienia zawarte w załączniku do uchwały zostały podjęte bądź z rażącym naruszeniem art. 12 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi /Dz.U. nr 35 poz. 230 ze zm./ w brzmieniu nadanym przez ustawę z dnia 17 kwietnia 1993 r. o zmianie powyższej ustawy /Dz.U. nr 40 poz. 184/, bądź bez podstawy prawnej.
W odpowiedzi na skargę Rada Miejska w N. zarzuciła, że przed zaskarżeniem uchwały prokurator nie wystąpił do niej o zmianę uchwały, nie wskazała jednak przepisu, który - jej zdaniem - nakłada na prokuratora tego rodzaju obowiązek. Można przypuszczać, że u podłoża tego zarzutu legło powołanie art. 101 ustawy o samorządzie terytorialnym jako podstawy prawnej skargi.
W związku z wysuniętym zarzutem Naczelny Sąd Administracyjny - Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu powziął wątpliwości, które sformułował w postanowieniu z dnia 31 stycznia 1996 r. SA/Wr 2761/95, przytoczonym w sentencji uchwały. Uzasadnił je tym, że w dotychczasowym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego ugruntowany był pogląd, iż "prokurator w oparciu o art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze /Dz.U. 1991 nr 25 poz. 103 ze zm./ może wnieść skargę na uchwałę organu gminy bez potrzeby wzywania jej organu do usunięcia naruszenia prawa".
Zdaniem składu orzekającego, art. 34 i art. 35 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym nie uzasadniają zmiany już ukształtowanego poglądu. Przepis art. 34 ust. 1 odpowiada w zasadzie treści dawnego art. 198 Kpa i wyraźnie stanowi o zwolnieniu prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich od warunku wyczerpania środków odwoławczych. Natomiast ust. 2 tego artykułu zawiera jedynie wyjaśnienie, jaka sytuacja odpowiada użytemu w ust. 1 pojęciu "wyczerpania środków odwoławczych" w sprawach, w których tego rodzaju środki prawne nie są przewidziane. "Z jego treści nie da się wyprowadzić wniosku, że w sprawach skarg na uchwały organów gmin i ich związków bądź akty nadzoru nad działalnością organów samorządu terytorialnego zwolnienie prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich od warunku wyczerpania toku instancji nie miało zastosowania".