Osoba fizyczna, będąca właścicielem nieruchomości położonej w sąsiedztwie obiektu, którego funkcjonowanie powoduje uciążliwości dla środowiska, może być stroną w rozumieniu art. 28 Kpa w postępowaniu administracyjnym, którego przedmiotem jest ograniczenie tych uciążliwości /art. 76 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska - Dz.U. 1994 nr 49 poz. 196 ze zm./.
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie przy udziale Waldemara Grudzieckiego prokuratora Prokuratury Krajowej w sprawie ze skargi Jana W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T. z dnia 17 kwietnia 1997 r. (...) w przedmiocie uciążliwej działalności składu opału po rozpoznaniu w dniu 11 października 1999 r. na posiedzeniu jawnym wątpliwości prawnej przekazanej przez skład orzekający Naczelnego Sądu Administracyjnego postanowieniem z dnia 29 czerwca 1999r. w sprawie II SA/Gd 978/97, do wyjaśnienia w trybie art. 49 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./:
Czy w świetle uregulowań zawartych w ustawie z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska - t.j. Dz.U. 1994 nr 49 poz. 196 ze zm./ osoba fizyczna będąca właścicielem nieruchomości w sąsiedztwie obiektu, którego funkcjonowanie będąc szkodliwe dla środowiska w stopniu istotnym pogorszyło jego warunki życia ma przymiot strony w rozumieniu art. 28 Kpa i w związku z tym jest legitymowaną do wystąpienia z żądaniem ochrony przed uciążliwościami?
podjął następującą uchwałę:
Przedstawione do wyjaśnienia w trybie art. 49 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ wątpliwości prawne powstały w sprawie ze skargi Wojciecha W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T. z dnia 17 kwietnia 1997 r. w przedmiocie nakazania Przedsiębiorstwu Usługowemu "M." w G., jako użytkownikowi określonych urządzeń technicznych, wykonania czynności zmierzających do ograniczenia ich uciążliwości.
Z uzasadnienia postanowienia składu orzekającego wynika, że Przedsiębiorstwo będące własnością Jerzego L. i Henryka W., prowadzi na terenie stacji PKP Grudziądz - Owczarki skład opałowy. W jego bezpośrednim sąsiedztwie położona jest nieruchomość zabudowana budynkiem mieszkalnym, stanowiąca własność Wojciecha W. Prezydent Miasta G. decyzją z dnia 20 stycznia 1997 r., na podstawie przepisu art. 105 par. 1 Kpa w związku z art. 76 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska /Dz.U. 1994 nr 49 poz. 196 ze zm./, umorzył postępowanie, uznając, iż użytkowane przez Przedsiębiorstwo pojazdy i inne urządzenia są sprawne pod względem technicznym.
Organ odwoławczy uchylił decyzję organu pierwszej instancji, uznając, iż postępowanie nie stało się bezprzedmiotowe w rozumieniu przepisu art. 105 par. 1 Kpa i orzekł co do istoty sprawy, podejmując rozstrzygnięcie, którym odmówił nakazania Przedsiębiorstwu wykonania czynności zmierzających do ograniczenia uciążliwości określonych urządzeń dla środowiska. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organu odwoławczego wskazano, iż brak było podstaw do wydania decyzji na podstawie art. 76 ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska, gdyż żadne z urządzeń użytkowanych przez Przedsiębiorstwo nie narusza obowiązujących norm technicznych.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego zarzucono naruszenie przepisów prawa materialnego /art. 76 ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska/ oraz przepisów postępowania administracyjnego /art. 7, art. 8, art. 75, art. 77 oraz art. 107 par. 3 Kpa/. Zdaniem skarżącego nie chodzi o uciążliwość pochodzącą wyłącznie z pracy danego urządzenia technicznego, ale o uciążliwość wynikającą z faktu jego funkcjonowania.
Skład orzekający Naczelnego Sądu Administracyjnego powziął wątpliwości prawne przedstawione w sentencji postanowienia z dnia 29 czerwca 1999 r., które uzasadnił je następująco.
Analiza przepisów ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska w zakresie, w jakim dotyczy podmiotów uprawnionych do wszczęcia postępowania administracyjnego, zmierzających do uzyskania ochrony przed uciążliwością dla środowiska, nie wymienia, a tym samym nie daje wprost przymiotu strony osobom, posiadającym nieruchomość w sąsiedztwie obiektu emitującego zanieczyszczenia. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego z reguły przyjmowano, że osoby te, niezależnie od możliwości sądowego dochodzenia roszczeń o zaniechanie naruszeń /art. 222 par. 2 Kc/, są legitymowane do wszczęcia postępowania administracyjnego. Szkodliwa bowiem działalność narusza ich podstawowe prawo, jakim jest prawo własności /art. 140 Kc/. Uznać należałoby więc, iż poszkodowany uzyskuje przymiot strony postępowania /art. 28 Kpa/, także na gruncie przepisów ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska. Wątpliwości prawne powodowane są również treścią przepisu art. 81 ustawy, co znalazło wyraz w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 lipca 1998 r., IV SA 1306/96.