1. Sprawa o przekazanie przez polski organ przesyłający /sąd wojewódzki/ organowi przyjmującemu innego państwa wniosku osoby uprawnionej, w którym domaga się ona od zobowiązanego dostarczenia utrzymania, na podstawie art. 3 i 4 Konwencji o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 20 czerwca 1956 r. /Dz.U. 1961 nr 17 poz. 87/, oświadczenia rządowego z dnia 7 stycznia 1961 r. w sprawie ratyfikacji przez Polskę tej Konwencji /Dz.U. nr 17 poz. 88/, jest załatwiana w postępowaniu administracyjnym, do którego nie mają zastosowania przepisy kodeksu postępowania administracyjnego.
2. Odmówić wyjaśnienia pozostałych przedstawionych wątpliwości prawnych.
Naczelny Sąd Administracyjny z udziałem W. Czerwińskiego, prokuratora Prokuratury Wojewódzkiej delegowanego do Ministerstwa Sprawiedliwości, w sprawie II SA/Kr 193/97 ze skargi Arkadiusza K. na decyzję Prezesa Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 7 stycznia 1997 r. w przedmiocie umorzenia postępowania dotyczącego przekazania organowi przyjmującemu w Grecji wniosku o stwierdzenie wykonalności prawomocnego orzeczenia sądu polskiego zasądzającego alimenty o wszczęcie postępowania egzekucyjnego w trybie Konwencji nowojorskiej o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą, po rozpoznaniu w dniu 23 marca 1998 r. na posiedzeniu jawnym następujących wątpliwości prawnych przekazanych przez skład orzekający Naczelnego Sądu Administracyjnego postanowieniem z dnia 17 listopada 1997 r. do wyjaśnienia w trybie art. 49 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./:
1. Jaki charakter ma - prowadzone w trybie Konwencji o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 20 czerwca 1956 r. /Dz.U. 1961 nr 17 poz. 87 i 88/ - przekazanie przez prezesa sądu wojewódzkiego właściwemu organowi przyjmującemu w Grecji wniosku z wymaganymi załącznikami osoby uprawnionej do alimentów o stwierdzenie wykonalności prawomocnego orzeczenia sądu polskiego, zasądzającego te alimenty od zamieszkałej w Grecji osoby zobowiązanej do świadczenia, o ich wyegzekwowanie, a w szczególności czy jest to postępowanie administracyjne?
2. W przypadku odpowiedzi twierdzącej - czy niewskazanie w zakreślonym terminie przez osobę uprawnioną aktualnego adresu zobowiązanego zwrot wniosku przez organ przyjmujący powoduje unicestwienie przedmiotu postępowania stanowi podstawę do umorzenia postępowania z mocy art. 105 par. 1 Kpa?
3. Czy prezes sądu wojewódzkiego może upoważnić sędziego tego sądu do rozpatrzenia takiej sprawy wydania decyzji umarzającej postępowanie?
4. Czy w takiej sprawie organem II instancji jest prezes sądu apelacyjnego, czy Minister Sprawiedliwości?
podjął następującą uchwałę:
Skład orzekający w toku rozpoznawania sprawy ze skargi Arkadiusza K., reprezentowanego przez matkę Stefanię K., na decyzję Prezesa Sądu Apelacyjnego w K. wystąpił na podstawie art. 49 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ o wyjaśnienie przez skład siedmiu sędziów wątpliwości prawnych przedstawionych na wstępie uchwały.
W uzasadnieniu postanowienia o przedstawieniu do wyjaśnienia wątpliwości prawnych podano, że Prezes Sądu Apelacyjnego w K. decyzją z dnia 7 stycznia 1997 r., wydaną z powołaniem się na art. 138 par. 1, art. 105 Kpa, utrzymał w mocy decyzję wydaną przez sędziego Sądu Wojewódzkiego w K. z upoważnienia Prezesa tego Sądu, umarzającą postępowanie prowadzone w trybie Konwencji nowojorskiej na wniosek matki Arkadiusza K. o stwierdzenie wykonalności prawomocnego orzeczenia sądu polskiego wyegzekwowanie alimentów od obywatela greckiego Takisa K. Przyczyną umorzenia postępowania było stwierdzenie, że przekazany władzom Grecji wniosek był zwracany za pośrednictwem Ministra Sprawiedliwości RP bez wykonania z powodu ustalenia, że zobowiązany do alimentów nie przebywa pod wskazanym adresem, a przedstawicielka ustawowa małoletniego wierzyciela, wezwana do wskazania aktualnego adresu dłużnika, podała, że takiego adresu nie zna. Organy obu instancji uznały, że odmowa przez organ państwa przyjmującego wykonania wniosku z powodu braku aktualnego adresu dłużnika czyni postępowanie bezprzedmiotowym. Polski organ przesyłający nie ma możliwości wpływania na decyzje organów państwa przyjmującego wniosek. W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego podniesiono, że skoro Grecja nie wywiązuje się z zawartych umów międzynarodowych, to właściwe organy polskie powinny wystąpić o spowodowanie wywiązania się z tych umów przez stronę grecką.
Zdaniem składu orzekającego ani unormowania przyjęte w Konwencji, ani postanowienia zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 maja 1970 r. - Instrukcja o obrocie prawnym z zagranicą w sprawach cywilnych karnych nie przesądzają, iż jest to postępowanie administracyjne określone w kodeksie postępowania administracyjnego bądź postępowanie administracyjne pozakodeksowe. Wymienione zarządzenie Ministra Sprawiedliwości, jakkolwiek mówi o wydawaniu odpowiednich decyzji przez prezesa sądu wojewódzkiego, nie może stanowić podstawy do wydania zewnętrznego aktu władczego. Problem więc sprowadza się w istocie do tego, czy postępowanie, o którym mowa w Konwencji, jest postępowaniem administracyjnym, czy postępowaniem sądowym. W uzasadnieniu postanowienia wyrażono pogląd, że bez względu na to, czy jest to postępowanie administracyjne, czy sądowe, niewskazanie aktualnego adresu zobowiązanego do alimentów, nieusunięcie tego braku pomimo wezwania zwrot wniosku przez organ przyjmujący nie mogą stanowić podstawy do umorzenia postępowania. W postępowaniu sądowym w takim wypadku może nastąpić zawieszenie postępowania /art. 177 par. 1 pkt 6 Kpc/, natomiast w postępowaniu administracyjnym niewskazanie adresu zwrot wniosku nie powodują "unicestwienia przedmiotu sprawy", skoro strona uprawniona podtrzymuje swoje stanowisko co do korzystania z uprawnień wynikających z Konwencji.