Powódź jest zdarzeniem losowym w rozumieniu art. 10 ust. 2 pkt 3a i art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej /Dz.U. 1993 nr 13 poz. 60 ze zm./ również wtedy, gdy rozmiar powodzi kwalifikuje ją do uznania za klęskę żywiołową.
Naczelny Sąd Administracyjny z udziałem W. Czerwińskiego, prokuratora Prokuratury Wojewódzkiej delegowanego do Ministerstwa Sprawiedliwości, w sprawie z odwołania Mieczysława K. od decyzji Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w G. z dnia 9 września 1997 r. w przedmiocie przyznania zasiłku celowego na dofinansowanie zakupu opału na osuszenie mieszkania, po rozpoznaniu w dniu 19 stycznia 1998 r. na posiedzeniu jawnym pytania prawnego pełnego składu Samorządowego Kolegium Odwoławczego w (...), zgłoszonego na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych /Dz.U. nr 122 poz. 593 ze zm./, o następującym brzmieniu:
Czy powódź jest zdarzeniem losowym w rozumieniu art. 10 ust. 2 pkt 3a ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej /Dz.U. 1993 nr 13 poz. 60 ze zm./?
podjął następującą uchwałę:
Na podstawie art. 22 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych /Dz.U. nr 122 poz. 593 ze zm./ pełny skład Samorządowego Kolegium Odwoławczego w (...), po rozpatrzeniu wniosku składu orzekającego Samorządowego Kolegium Odwoławczego w (...) z dnia 6 listopada 1997 r., uchwałą nr 3/97 z dnia 26 listopada 1997 r. wystąpił do Naczelnego Sądu Administracyjnego z pytaniem prawnym przedstawionym na wstępie.
Przedstawione Sądowi do rozstrzygnięcia pytanie prawne powstało na tle następującego stanu faktycznego sprawy:
Mieczysław K. prowadzi wraz z żoną gospodarstwo domowe, zajmując mieszkanie na parterze w budynku czterorodzinnym, podpiwniczonym na całej powierzchni. Źródłem dochodu rodziny są świadczenia rentowe wypłacane przez Okręgową Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w O. w łącznej wysokości 1 495,72 zł miesięcznie. Na skutek powodzi w lipcu 1997 r. w budynku zajmowanym przez rodzinę K. została zalana piwnica do wysokości około 1,50 m. Jak ustalono w drodze wywiadu środowiskowego przeprowadzonego w dniu 18 sierpnia 1997 r., zalanie piwnicy nie spowodowało strat w gospodarstwie domowym, jednakże fakt ten kwalifikuje rodzinę do uzyskania pomocy finansowej na złagodzenie skutków zdarzenia losowego z przeznaczeniem na dofinansowanie zakupu opału w celu osuszenia mieszkania.
Powyższe ustalenia i wnioski zostały potwierdzone w drodze przeprowadzonego w dniu 9 września 1997 r. wywiadu kontrolnego. W rezultacie decyzją Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w G. z dnia 9 września 1997 r. nr OPS-III-9141/860/1/97, wydaną na podstawie art. 10 ust. 2 i art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej /Dz.U. 1993 nr 13 poz. 60 ze zm./, przyznano Mieczysławowi K. zasiłek celowy w wysokości 50 zł na złagodzenie skutków zdarzenia losowego przez dofinansowanie zakupu opału w celu osuszenia mieszkania. Decyzję uzasadniono tym, że strona poniosła straty w wyniku zdarzenia losowego, to jest powodzi.
W odwołaniu od decyzji Mieczysław K. zakwestionował wysokość przyznanego zasiłku, stwierdzając, że przyznana kwota odpowiada jedynie wysokości kosztów transportu opału, a nie jego zakupu.
Pełny skład Kolegium podzielił zdanie zespołu orzekającego, że przed rozpoznaniem sprawy należy rozstrzygnąć zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, a mające istotny wpływ na sposób rozstrzygnięcia sprawy. Od tego bowiem, jakie znaczenie zostanie nadane pojęciu "zdarzenie losowe", występującemu w art. 10 ust. 2 pkt 3a ustawy o pomocy społecznej, zależy właściwość organów powołanych do orzekania w sprawach zasiłków celowych na zaspokojenie niezbędnej potrzeby bytowej, powstałej na skutek strat poniesionych w wyniku powodzi.
Zdaniem Kolegium, pojęcie "zdarzenie losowe" może być rozumiane szeroko i wtedy będą się w nim mieściły również "klęski żywiołowe" jako zdarzenia niezależne od woli człowieka. Za takim rozumieniem przemawiałaby treść rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 lipca 1997 r. w sprawie ustalenia wykazu gmin, na obszarze których wystąpiła powódź, oraz zasad udzielania i sposobu rozliczania dotacji celowych dla tych gmin na finansowanie bieżących zadań własnych /Dz.U. nr 82 poz. 528/. W takim wypadku organem odwoławczym byłoby samorządowe kolegium odwoławcze. Przy wąskim pojmowaniu wyrażenia "zdarzenie losowe" punktem wyjścia jest założenie, że celowym działaniem ustawodawcy było odrębne uregulowanie spraw dotyczących likwidacji skutków klęsk żywiołowych i umiejscowienie ich w ramach zadań zleconych gminie. W tym wypadku organem właściwym do rozpoznawania odwołań od decyzji byłby wojewoda.