Podczas rozpoznania sprawy w postępowaniu odwoławczym skład orzekający Samorządowego Kolegium Odwoławczego powziął szereg wątpliwości prawnych w związku z czym postanowieniem z dnia 4 maja 1999 r. (...) wystąpił z wnioskiem do pełnego składu Kolegium o zwrócenie się w tych kwestiach z pytaniem prawnym do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Kwestię ustalenia wysokości opłaty adiacenckiej z tytułu wzrostu wartości nieruchomości spowodowanego jej podziałem reguluje art. 98 ust. 4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Stanowi on, że jeżeli w wyniku podziału nieruchomości wzrośnie jej wartość, zarząd gminy może ustalić opłatę adiacencką z tego tytułu w kwocie nie większej niż 50 procent różnicy wartości nieruchomości. O ile w przypadku opłat adiacenckich przewidzianych cytowaną ustawą ustalonych w związku ze wzrostem wartości nieruchomości spowodowanym scaleniem i podziałem gruntów /art. 107 ust. 1 tej ustawy/ oraz wybudowaniem urządzeń infrastruktury technicznej z udziałem środków publicznych /art. 144 ust. 1 ustawy/ przepisy ustawy wskazują wyraźnie osobę zobowiązaną do ponoszenia opłat, to ustalenie podmiotu zobowiązanego do uiszczenia opłaty adiacenckiej z tytułu wzrostu wartości nieruchomości spowodowanego jej podziałem budzi poważne wątpliwości. Przy stwierdzeniu, że niekwestionowaną okolicznością w tej sprawie jest wzrost wartości nieruchomości o numerze 292/24 spowodowany jej podziałem, który ustalony został przez biegłych rzeczoznawców w operatach szacunkowych /z dnia 15 lipca 1998 r. i dnia 1 października 1998 r./, problematyczne jest zdaniem Kolegium - kluczowe z punktu widzenia prawidłowego rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy - ustalenie podmiotu zobowiązanego do ponoszenia opłaty adiacenckiej. Komentatorzy ustawy o gospodarce nieruchomościami /m.in. M. Wolanin, Gospodarka nieruchomościami - komentarz, Wydawnictwo H.C.Beck 1998/ proponują zastosowanie w tego typu sprawach reguły przyjętej w przepisach art. 144 - 148 ustawy, w myśl której do ponoszenia opłaty adiacenckiej, jako formy uczestniczenia w kosztach budowy urządzeń infrastruktury technicznej, obowiązani są właściciele nieruchomości. W orzecznictwie utrwalił się już pogląd, że opłatę adiacencką z tytułu wzrostu wartości nieruchomości, spowodowanego budową urządzeń infrastruktury technicznej ponosi osoba będąca właścicielem nieruchomości w chwili wydania decyzji ustalającej jej wysokość. Rozwiązanie takie wydaje się być zdaniem Kolegium z jednej strony zasadne, gdyż doprowadziłoby do ujednolicenia zasad postępowania przy ustalaniu wysokości opłaty adiacenckiej niezależnie od tego z jakiego tytułu jest ona naliczana. Byłoby również przejawem równego traktowania dotychczasowego i nowego właściciela nieruchomości, której wartość wzrosła, czy to z tytułu budowy urządzeń infrastruktury technicznej, czy też w wyniku jej podziału. Jednakże, propozycja takiego rozwiązania przedmiotowej wątpliwości prawnej może się spotkać z zarzutem braku odesłania w przepisie art. 98 ust. 4 ustawy do zasad ustalania opłat adiacenckich określonych w przepisach rozdziału 7 działu III ustawy. Skoro ustawodawca w przepisie dotyczącym opłaty spowodowanej wzrostem wartości nieruchomości w wyniku jej podziału nie wskazał na odpowiednie stosowanie art. 144 - 148 ustawy, to może to oznaczać, że wolą ustawodawcy było wprowadzenie odmiennej zasady tj. obciążanie opłatą właściciela nieruchomości dzielonej, niezależnie od tego czy w chwili wydania decyzji o opłacie jest on nadal jej właścicielem. Uzasadnieniem takiego poglądu może być powołanie się na fakt, że podział nieruchomości - na wniosek właściciela - dokonał przysporzenia majątkowego po stronie właściciela nieruchomości dzielonej w związku z czym zasadne wydaje się obciążenie go stosowną opłatą. Za przyjęciem tego drugiego rozwiązania przemawia według Kolegium przyjęta w Kodeksie cywilnym definicja nieruchomości /art. 46 par. 1 Kc/. Jeżeli zatem w dniu, w którym decyzja o podziale stała się ostateczna nieruchomość dzielona - z wyjątkiem działek pod drogi - stanowi przedmiot odrębnej własności dotychczasowego właściciela nieruchomości to zasadne będzie obciążenie go opłatą. Kontrargumentem dla przyjęcia takiego rozwiązania będzie kwestia dopuszczalności ustalenia opłaty w stosunku do osoby nie będącej w dacie wydania decyzji o ustaleniu jej wysokości właścicielem całej nieruchomości dzielonej /dwie z nowopowstałych działek po sprzedaży stały się przedmiotem odrębnej własności/. Wątpliwości dotyczące przyjęcia jednego z tych rozwiązań są tym głębsze, że dotykają również kwestii dopuszczalności ustalenia opłaty w stosunku do tych działek, które jako wydzielone pod drogi przeszły - za odszkodowaniem - na własność gminy. Jeśli w momencie kiedy decyzja o podziale staje się ostateczna działki gruntu wydzielone pod drogi z mocy prawa przechodzą na własność gminy, to powstaje wątpliwość co do zasadności obciążania opłatą z tytułu wzrostu ich wartości osoby, która w tej dacie nie jest już ich właścicielem. Konstrukcja taka prowadzić może do zachwiania zasady ekwiwalentności świadczeń odszkodowawczych. Rozwiązanie takie prowadziłoby do nałożenia na dotychczasowego właściciela podwójnego obciążenia przez odjęcie prawa własności do działek wydzielonych pod drogi, a po drugie zobowiązania go do ponoszenia opłaty adiacenckiej z tego względu, że w wyniku podziału nieruchomości wzrosła ich wartość. Do innych jeszcze wniosków może prowadzić interpretacja art. 98 ust. 4 ustawy, jeśli szczególny nacisk położony zostanie na konstrukcję przepisu wskazującego, że przesłanką ustalenia opłaty adiacenckiej jest wykazanie wzrostu wartości nieruchomości wynikającego z jej podziału. Wykładnia taka wskazuje, że przesłanka wzrostu wartości dotyczy całej nieruchomości dzielonej. Konsekwencją takiego stwierdzenia jest przyznanie gminie prawa do ustalenia opłaty adiacenckiej z tytułu wzrostu wartości nieruchomości, spowodowanego jej podziałem, niezależnie od przeznaczenia poszczególnych działek w planie zagospodarowania przestrzennego pod drogi, jak również od faktu zbycia, przez dotychczasowego właściciela, niektórych nowopowstałych działek.