Małżonkowie tworzący rodzinę zastępczą są rodziną, o której mowa w art. 33e ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej /Dz.U. 1998 nr 64 poz. 414 ze zm./, w brzmieniu tego przepisu przed wejściem w życie ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych ustaw /Dz.U. nr 72 poz. 748/, także wówczas gdy jeden z małżonków nie może być zobowiązany na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do dostarczenia środków utrzymania dziecku umieszczonemu w tej rodzinie.
Naczelny Sąd Administracyjny przy udziale Ryszarda Walczaka prokuratora Prokuratury Krajowej w sprawie z odwołania Alicji P. od decyzji wydanej z upoważnienia Prezydenta Miasta E. przez Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w E. z dnia 2 stycznia 2001 r., (...), w przedmiocie pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej po rozpoznaniu w dniu 15 października 2001 r. na posiedzeniu jawnym pytania prawnego pełnego składu Samorządowego Kolegium Odwoławczego w E., zgłoszonego na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych /Dz.U. 2001 nr 79 poz. 856/, o następującym brzmieniu:
Czy w sytuacji pełnienia funkcji rodziny zastępczej przez małżeństwo, w którym tylko jeden z małżonków może być zobowiązany, na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, do dostarczania środków utrzymania dzieciom umieszczonym w tej rodzinie - ta rodzina zastępcza może być uznana za rodzinę zastępczą, o której mowa w art. 33e ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej /Dz.U. 1998 nr 64 poz. 414 ze zm./?
podjął następującą uchwałę:
Pełny skład Samorządowego Kolegium Odwoławczego w E. wystąpił na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych /Dz.U. 2001 nr 79 poz. 856/ z pytaniem prawnym przytoczonym w sentencji uchwały w następującej sprawie.
Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w E. działając z upoważnienia Prezydenta Miasta E., wydał decyzję z dnia 2 stycznia 2001 r., (...), którą przyznał Alicji i Aleksandrowi P., jako rodzinie zastępczej pomoc pieniężną na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka A. M. H. umieszczonej w rodzinie zastępczej, w kwocie 277,40 zł miesięcznie od dnia 1 stycznia 2001 r. Organ ustalił, że dochód rodziny przekroczył kwotę dochodu określoną w art. 4 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej /Dz.U. 1998 nr 64 poz. 414 ze zm./, lecz nie przekracza 200 procent tej kwoty. Rodzina zastępcza Alicji i Aleksandra P. jest rodziną, która na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego może być zobowiązana do dostarczenia środków utrzymania, o której mowa w art. 33e ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej. W takiej sytuacji rodzinie zastępczej przysługuje, stosownie do przepisu par. 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 września 2000 r. w sprawie rodzin zastępczych /Dz.U. nr 83 poz. 933/, pomoc pieniężna na częściowe pokrycie kosztów utrzymania A. M. H. w wysokości 20 procent kwoty 1.387 zł, określonej w art. 33g ust. 3 ustawy o pomocy społecznej.
W odwołaniu od tej decyzji Alicja P. zakwestionowała wysokość przyznanej pomocy pieniężnej, gdyż nie jest ona wystarczająca. Podniosła ponadto, że jest babką dziecka, podczas gdy jej mąż Aleksandr P., z którym stanowią rodzinę zastępczą nie jest dziadkiem dziecka. Głównym źródłem utrzymania rodziny jest wynagrodzenie za pracę uzyskiwane przez Aleksandra P.
Rozpatrując odwołanie skład orzekający Kolegium powziął wątpliwości prawne, które objęte zostały pytaniem prawnym. Zagadnienie prawne, które wymaga wyjaśnienia w tej sprawie zostało przedstawione przez Kolegium w sposób następujący:
Wysokość pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zależy między innymi od tego, czy rodzina zastępcza jest rodziną, która na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego może być zobowiązana do dostarczenia środków utrzymania /art. 33e ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej/, czy też jest rodziną, która na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie może być zobowiązana do dostarczania środków utrzymania /art. 33e ust. 1 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej/. Odesłanie do przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w zakresie dotyczącym obowiązku dostarczania środków utrzymania oznacza, że chodzi tu o obowiązek alimentacyjny określony w dziale III tego Kodeksu. Obowiązek alimentacyjny obciąża zaś określone osoby względem osób uprawnionych. O ile bowiem obowiązek alimentacyjny może obciążać babkę dziecka, to obowiązek taki nie może obciążać męża babki dziecka, który nie jest jego dziadkiem. Jeżeli więc rodzinę zastępczą stanowią małżonkowie, z których żona jest babką dziecka umieszczonego w takiej rodzinie zastępczej, zaś mąż nie jest dziadkiem tego dziecka, to powstaje wątpliwość, czy jest to rodzina zastępcza, która w rozumieniu art. 33e ust. 1 pkt 1 jest rodziną, która na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego może być zobowiązana do dostarczania środków utrzymania.