Odmówić udzielenia odpowiedzi na przedstawione pytania prawne.
Naczelny Sąd Administracyjny przy udziale Jana Szewczyka, prokuratora Prokuratury Krajowej w sprawie wszczętej na skutek żądania Stanisława P. o przyznanie odszkodowania za szkodę poniesioną w wyniku stwierdzenia, iż decyzja orzekająca o sprzedaży lokalu mieszkalnego została wydana z naruszeniem prawa, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym pytań prawnych pełnego składu Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W., zgłoszonych na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych /Dz.U. nr 122 poz. 593 ze zm./, o następującym brzmieniu:
1/ czy domniemanie prawne wywołania skutku ex tunc przez stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej wywołuje taki sam skutek w sferze stosunków cywilnoprawnych?
2/ czy wobec ustanowienia specjalnego systemu odszkodowawczego w art. 7 ust. 5 oraz art. 8 i art. 9 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy /Dz.U. nr 50 poz. 279/ w związku z art. 7 ust. 3 tego dekretu - dopuszczalne jest przyznanie odszkodowania od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z zastosowaniem art. 160 Kpa?
podjął następującą uchwałę:
Pełny skład Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. wystąpił do Naczelnego Sądu Administracyjnego na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych /Dz.U. nr 122 poz. 593 ze zm./, z przytoczonymi w sentencji uchwały pytaniami prawnymi.
Z uzasadnienia uchwały Kolegium oraz przekazanych akt sprawy wynika, że pytania prawne zostały przedstawione w toku rozpoznawania przez Kolegium sprawy wszczętej na skutek żądania Stanisława P. o przyznanie odszkodowania w wysokości 362.900 zł na podstawie art. 160 par. 1 Kpa, za szkodę poniesioną w wyniku wydania przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Warszawie decyzji z dnia 5 września 1997 r., (...) /utrzymanej w mocy decyzją z dnia 20 października 1997 r., (...)/, stwierdzającej, iż decyzja Naczelnika Dzielnicy W.-Ś. z dnia 27 listopada 1979 r., (...) orzekająca o sprzedaży lokalu mieszkalnego Nr 4 w budynku przy ul. N. 42 w W. wraz z oddaniem w użytkowanie wieczyste ułamkowej części gruntu pod budynkiem została wydana z naruszeniem prawa. Stanisław P. podniósł w podaniu, że na skutek wydania wadliwych decyzji powstała szkoda w postaci utraty własności lokalu mieszkalnego.
Przedstawiając stan faktyczny sprawy Kolegium podniosło, że na wniosek Stanisława P. Minister Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa decyzją z dnia 24 września 1992 r. stwierdził nieważność orzeczeń administracyjnych odmawiających poprzednim właścicielom nieruchomości położonej przy ul. N. 42 w W. przyznania własności czasowej do gruntu na podstawie art. 7 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy /Dz.U. nr 50 poz. 279/ oraz stwierdzających przejście własności budynków położonych na tym gruncie na własność Skarbu Państwa. W następstwie tej decyzji Kolegium rozpatrywało, na wniosek Stanisława P., sprawę o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 27 listopada 1979 r., wydanej przez Naczelnika Dzielnicy W.-Ś., o sprzedaży lokalu mieszkalnego Nr 4 w budynku przy ul. N. 42 w W. oraz o oddaniu w użytkowanie wieczyste ułamkowej części gruntu. W wydanej w tej sprawie decyzji Kolegium, na podstawie art. 158 par. 2 Kpa, ograniczyło się do stwierdzenia, że zaskarżona decyzja z dnia 27 listopada 1979 r. została wydana z naruszeniem prawa. Organ nie stwierdził nieważności zaskarżonej decyzji, pomimo że została wydana z rażącym naruszeniem prawa, ponieważ decyzja ta wywołała nieodwracalne skutki prawne. Nabywca lokali korzysta bowiem z rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych. Skarga Stanisława P. wniesiona w tej sprawie do Naczelnego Sądu Administracyjnego została oddalona wyrokiem z dnia 13 stycznia 1999 r., I SA 2046/97.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Z akt sprawy, w której przedstawione zostały pytania prawne wynika jednoznacznie, że Kolegium rozpatruje roszczenie Stanisława P. o odszkodowanie za szkodę poniesioną na skutek wydania decyzji z naruszeniem prawa, o którym mowa w art. 160 Kpa. Stosownie do przepisu art. 160 par. 5 Kpa strona niezadowolona z przyznanego jej odszkodowania przez organ administracji, w terminie 30 dni od dnia doręczenia jej decyzji w tej sprawie, może wnieść powództwo do sądu powszechnego. Oznacza to, że sprawa o to odszkodowanie jest sprawą cywilną i należy do właściwości sądu powszechnego, z tym tylko, że przed wniesieniem powództwa do sądu powszechnego konieczne jest wyczerpanie postępowania, o którym mowa w art. 160 par. 4 Kpa. Od decyzji w sprawie odszkodowania nie przysługuje skarga do sądu administracyjnego /art. 19 pkt 1 z dnia 11 maja 1995 r. ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym/. Odwołanie i skarga nie przysługuje nie tylko stronie niezadowolonej z przyznanego jej odszkodowania, lecz również podmiotowi /np. organowi gminy/, od którego przysługuje odszkodowanie. Takie stanowisko wyrażone zostało w uchwale siedmiu sędziów NSA z dnia 20 marca 2000 r. OPS 19/99 /ONSA 2000 Nr 3 poz. 95/. Generalnie w sprawie o odszkodowanie nie przysługuje skarga do sądu administracyjnego, co nie wyklucza dopuszczalności skargi w kwestiach incydentalnych o charakterze procesowym. Należy bowiem mieć na uwadze pogląd wyrażony w uchwale siedmiu sędziów NSA z dnia 8 listopada 1999 r. OPS 12/99 /ONSA 2000 Nr 2 poz. 47/, w której z powołaniem się na art. 184 Konstytucji stwierdzono, że w przypadkach przekazywania do właściwości sądów powszechnych określonych spraw, które w pierwszej fazie załatwiane są przez organy administracyjne, właściwość sądu administracyjnego jest wyłączona tylko w takim zakresie, w jakim sąd powszechny może przejąć sprawę do jej rozpoznania. W konsekwencji według dotychczasowego orzecznictwa dopuszczalna jest skarga na decyzję umarzającą postępowanie o odszkodowaniu /wyrok NSA z dnia 6 maja 1988 r. IV SA 251/88 - ONSA 1989 Nr 1 poz. 8/ lub bezczynność organu administracji /np. wyrok NSA z dnia 5 marca 1997 r. II SAB 142/96 - ONSA 1998 Nr 1 poz. 17/.