Do spraw związanych z ochroną środowiska, o których mowa w art. 100 ust. 4 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska /Dz.U. 1994 nr 49 poz. 196 ze zm./, w brzmieniu tego przepisu przed wejściem w życie ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisko /Dz.U. nr 109 poz. 1157/, mogą należeć także sprawy o ustalenie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji nie będących szczególnie szkodliwymi dla środowiska i zdrowia ludzi lub inwestycji nie zaliczonych do mogących pogorszyć stan środowiska.
Naczelny Sąd Administracyjny przy udziale Wiesława Czerwińskiego prokuratora Prokuratury Krajowej w sprawach z odwołań Stowarzyszenia Przyjaciół Parku Oruńskiego w G. od decyzji Prezydenta Miasta G.:
1. z dnia 16 czerwca 2000 r. (...) o odmowie wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną Prezydenta Miasta G. z dnia 2 sierpnia 1999 r. (...) o ustaleniu na wniosek Aleksandra K. warunków zabudowy i zagospodarowania terenu,
2. z dnia 16 czerwca 2000 r. (...) o odmowie wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną Prezydenta Miasta G. z dnia 2 sierpnia 1999 r. nr (...) o ustaleniu na wniosek Bożeny B. warunków zabudowy i zagospodarowania terenu,
3. z dnia 16 czerwca 2000 r. (...) o odmowie wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną Prezydenta Miasta G. z dnia 2 sierpnia 1999 r. (...) o ustaleniu na wniosek Piotra B. warunków zabudowy i zagospodarowania terenu,
4. z dnia 16 czerwca 2000 r. (...) o odmowie wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną Prezydenta Miasta G. z dnia 13 lipca 1999 r. (...) o ustaleniu na wniosek Urszuli i Andrzeja M. warunków zabudowy i zagospodarowania terenu,
5. z dnia 16 czerwca 2000 r. (...) o odmowie wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną Prezydenta Miasta G. z dnia 15 września 1999 r. (...) o ustaleniu na wniosek Wojciecha K. warunków zabudowy i zagospodarowania terenu,
po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2001 r. na posiedzeniu jawnym pytania prawnego pełnego składu Samorządowego Kolegium Odwoławczego w G., zgłoszonego na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych /Dz.U. nr 122 poz. 593 ze zm./, o następującym brzmieniu:
Czy sprawa administracyjna dotycząca ustalania warunków zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji polegającej na budowie domów jednorodzinnych w zabudowie szeregowej jest sprawą związaną z ochroną środowiska w rozumieniu art. 100 ust. 4 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska /Dz.U. 1994 nr 49 poz. 196 ze zm./?
podjął następującą uchwałę:
Przedstawione Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu do rozstrzygnięcia pytanie prawne wyłoniło się na tle następującego stanu faktycznego:
Decyzjami z dnia 16 czerwca 2000 r. wydanymi w pięciu sprawach Prezydent Miasta G., po rozpatrzeniu wniosków Stowarzyszenia Przyjaciół Parku Oruńskiego w G., odmówił wznowienia postępowania w sprawach zakończonych decyzjami ostatecznymi Prezydenta Miasta G.: 1/ z dnia 2 sierpnia 1999 r. o ustaleniu na wniosek Aleksandra K. warunków zabudowy i zagospodarowania terenu położonego w G. przy ul. D.-W. 81, działki nr 773/25, dla inwestycji polegającej na budowie domu jednorodzinnego w zabudowie szeregowej, 2/ z dnia 2 sierpnia 1999 r. o ustaleniu na wniosek Bożeny B. warunków zabudowy i zagospodarowania terenu położonego w G. przy ul. D.-W. 79, działki nr 773/26, dla inwestycji polegającej na budowie domu jednorodzinnego w zabudowie szeregowej, 3/ z dnia 2 sierpnia 1999 r. o ustaleniu na wniosek Piotra B. warunków zabudowy i zagospodarowania terenu położonego w G. przy ul. D.-W. 83, działki nr 773/24, dla inwestycji polegającej na budowie domu jednorodzinnego w zabudowie szeregowej, 4/ z dnia 13 lipca 1999 r. o ustaleniu na wniosek Urszuli i Andrzeja M. warunków zabudowy i zagospodarowania terenu położonego w G. przy ul. D.-W. 77, działki nr 773/27, dla inwestycji polegającej na budowie domu jednorodzinnego w zabudowie szeregowej, 5/ z dnia 15 września 1999 r. o ustaleniu na wniosek Wojciecha K. warunków zabudowy i zagospodarowania terenu położonego w G. przy ul. D.-W. 75, działki nr 773/28, dla inwestycji polegającej na budowie domu jednorodzinnego w zabudowie szeregowej. W motywach tych decyzji organ orzekający stwierdził, że Stowarzyszenie nie uczestniczyło na prawach strony w postępowaniach administracyjnych zakończonych ostatecznymi decyzjami o ustaleniu warunków zabudowy na podstawie art. 31 Kpa. Wniosek o dopuszczenie Stowarzyszenia do udziału w postępowaniach zakończonych decyzjami ostatecznymi został złożony dopiero w dniu 25 listopada 1999 r., to jest po dniu, w którym decyzje organu I instancji stały się ostateczne.
W odwołaniu od tych decyzji Stowarzyszenie Przyjaciół Parku Oruńskiego zarzuciło, że zostały one wydane z naruszeniem art. 100 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska.
W trakcie rozpatrywania odwołań skład orzekający Samorządowego Kolegium Odwoławczego w G. powziął wątpliwości prawne i w związku z tym wystąpił do pełnego składu tego Kolegium o skierowanie do Naczelnego Sądu Administracyjnego pytania prawnego przedstawionego na wstępie uchwały. Wystąpienie to zostało uzasadnione w sposób następujący:
Sprawy zakończone decyzjami ostatecznymi o ustaleniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji polegającej na budowie domów jednorodzinnych w zabudowie szeregowej dotyczą osób innych niż Stowarzyszenie. Organizacja społeczna może uczestniczyć w postępowaniu dotyczącym innej osoby na prawach strony, po dopuszczeniu organizacji do udziału w postępowaniu, w drodze stosownego postanowienia organu administracji publicznej /art. 31 Kpa/. Dopuszczenie organizacji społecznej do udziału w postępowaniu jest warunkiem koniecznym do tego, by organizacji przysługiwały prawa strony w tym postępowaniu, w tym możliwość żądania wznowienia postępowania z przyczyny wymienionej w art. 145 par. 1 pkt 4 Kpa. W rozpatrywanych sprawach bezsporne jest, że Stowarzyszenie Przyjaciół Parku Oruńskiego nie żądało dopuszczenia do udziału w postępowaniach zakończonych decyzjami ostatecznymi przed dniem ich wydania, nie wiedziało także o toczących się postępowaniach administracyjnych. Wnioski zawierające takie żądanie zostały złożone w dniu 25 listopada 1999 r., tj. po dniu, w którym decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu stały się ostateczne i zostały negatywnie rozpatrzone decyzją ostateczną Samorządowego Kolegium Odwoławczego w G. z dnia 20 kwietnia 2000 r. (...). Stowarzyszenie Przyjaciół Parku Oruńskiego upatruje swój przymiot strony w rozpoznawanych sprawach o ustalenie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji polegającej na budowie domów jednorodzinnych w zabudowie szeregowej w art. 100 ust. 4 ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska. W związku z tym jako strona postępowania z mocy prawa, bez własnej winy nie biorąca udziału w postępowaniu, uprawniona jest do wystąpienia z wnioskiem o wznowienie postępowania zakończonego decyzją ostateczną. W ocenie składu orzekającego Samorządowego Kolegium Odwoławczego stanowisko to jest wątpliwe. Celem statutowym Stowarzyszenia Przyjaciół Parku Oruńskiego jest dążenie do zachowania zasobów przyrodniczych i krajobrazowych części parku Oruńskiego w granicach historycznych, terenów południowej i północnej Doliny Potoku Oruńskiego, skarp obu dolin - wchodzących w granice obszaru całego parku. Grunty, na których realizowana będzie zabudowa jednorodzinna szeregowa, położone są na górnej krawędzi skarp otaczających Dolinę Potoku Oruńskiego w G. Teren ten jest przeznaczony w miejscowym planie szczegółowym zagospodarowania przestrzennego dzielnicy Ch. - S.-Sz. - O.-G., zatwierdzonym uchwałą Rady Miasta G. z dnia 26 marca 1991 r. nr XX/114/91 z późniejszymi zmianami, pod 5 zespołów zabudowy jednorodzinnej szeregowej.