Ubezpieczonemu rolnikowi nie przysługuje z tytułu urodzenia dziecka jednorazowy zasiłek o jakim mowa w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników /t.j. Dz.U. 1993 nr 71 poz. 342 ze zm./ w sytuacji, gdy jego żona korzystała z przedłużonego zasiłku dla bezrobotnych na zasadach określonych przepisem art. 25 ust. 5 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu /Dz.U. 1995 nr 1 poz. 1 ze zm./ w wymiarze równym zasiłkowi macierzyńskiemu.
Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Piotra Wiśniewskiego, w sprawie z wniosku Jana S. przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego-Oddziałowi Regionalnemu w R. o zasiłek porodowy, po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 1996 r. zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Apelacyjny w Rz. postanowieniem z dnia 20 września 1996 r. (...) do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 Kpc.
Czy ubezpieczonemu rolnikowi przysługuje z tytułu urodzenia dziecka jednorazowy zasiłek o jakim mowa w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników /t.j. Dz.U. nr 71 z 1993 r./ w sytuacji, gdy jego żona korzystała z przedłużonego zasiłku dla bezrobotnych na zasadach określonych przepisem art. 25 ust. 5 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu /Dz.U. 1995 nr 1 r. poz. 1 ze zm./ w wymiarze równym zasiłkowi macierzyńskiemu?
podjął następującą uchwałę:
Przedstawione zagadnienie prawne powstało na tle następującego stanu faktycznego:
Wnioskodawca Jan S. podlega z mocy ustawy rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu, zaś jego żona Anna jest zarejestrowana w Rejonowym Urzędzie Pracy w Ł. jako bezrobotna. Po urodzeniu córki Dagmary /23 listopada 1995 r./ korzystała ona z przedłużonego zasiłku dla bezrobotnych, określonego art. 25 ust. 5 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu /Dz.U. 1995 nr 1 poz. 1 ze zm./.
Decyzją z 20 grudnia 1995 r. KRUS-Oddział Regionalny w R. odmówił wnioskodawcy przyznania zasiłku porodowego określonego w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r., /Dz.U. nr 71 poz. 342 ze zm./, stwierdzając, że żona wnioskodawcy "jest ubezpieczona z innego tytułu" i stąd nie ma podstawy do wypłaty zasiłku porodowego, ponieważ zasiłek taki został wypłacony w Rejonowym Urzędzie Pracy.
W odwołaniu do Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rz. Jan S. domagał się zmiany decyzji i przyznania zasiłku porodowego. Podał, że opłaca składkę z tytułu rolniczego ubezpieczenia społecznego, a jego żona w związku z urodzeniem córki nie ubiegała się o wypłatę zasiłku porodowego w Rejonowym Urzędzie Pracy, gdyż zasiłek ten jest korzystniejszy z rolniczego ubezpieczenia społecznego.
W odpowiedzi na odwołanie pozwany oddział rentowy podniósł, że skoro żona wnioskodawcy jest zarejestrowana w Rejonowym Urzędzie Pracy jako bezrobotna, to w związku z urodzeniem dziecka przysługuje jej prawo do zasiłku porodowego na podstawie art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Podkreślono, że żona wnioskodawcy korzystała z przedłużonego zasiłku dla bezrobotnych na zasadach określonych w art. 25 ust. 5 powołanej ustawy i dlatego nie ma podstawy do przyznania wnioskodawcy żądanego zasiłku, w szczególności wobec określonej w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników zasady łącznej wypłaty obu zasiłków, tak porodowego, jak i macierzyńskiego.
Sąd Wojewódzki uwzględnił odwołanie wnioskodawcy i wyrokiem z dnia 22 kwietnia 1996 r. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do zasiłku porodowego z tytułu urodzenia przez jego żonę dziecka. W uzasadnieniu wyroku Sąd powołał się na przepis art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników i stwierdził, że skoro przepis ten daje ubezpieczonemu prawo do zasiłku z tytułu urodzenia dziecka, to nie ma przeszkód do wypłacenia takiego zasiłku w sytuacji, gdy żona nie podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników, ale też nie pobrała zasiłku porodowego z innego tytułu.
W rewizji od tego wyroku pozwany organ rentowy zarzucił naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 15 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, wniósł o zmianę wyroku i oddalenie odwołania wnioskodawcy. Zdaniem rewidującego, treść wyżej powołanego przepisu wskazuje jednoznacznie, że oba świadczenia, a mianowicie zasiłek porodowy i macierzyński, przewidziane w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników, powinny być wypłacane łącznie jednej osobie. Zgłoszone przez ojca dziecka do pozwanej Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego-Oddziału Regionalnego w R. żądanie wypłaty zasiłku porodowego z tej przyczyny, że "jest on korzystniejszy", w sytuacji pobrania przez matkę dziecka przedłużonego zasiłku dla bezrobotnych w wymiarze równym przysługującemu zasiłkowi macierzyńskiemu, pozostaje w sprzeczności z treścią art. 15 ust. 1 i 3 powołanej ustawy.