Wniosek w przedmiocie pomocy finansowej za represje doznane ze strony okupanta hitlerowskiego jest aktem administracyjnym, o którym mowa w art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ i od którego przysługuje skarga do tego sądu, a jeśli nie
Tezy

1. Na ostateczne rozstrzygnięcie organów Fundacji "Polsko-Niemieckie Pojednanie" w przedmiocie pomocy finansowej za represje doznane ze strony okupanta hitlerowskiego nie przysługuje skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego; odmawia udzielenia odpowiedzi w pozostałym zakresie.

2. Odmówił udzielenia odpowiedzi w pozostałym zakresie.

Sentencja

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich (...):

Czy rozstrzygnięcie organów Fundacji "Polsko-Niemieckie Pojednanie" w przedmiocie pomocy finansowej za represje doznane ze strony okupanta hitlerowskiego jest aktem administracyjnym, o którym mowa w art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ i od którego przysługuje skarga do tego sądu, a jeśli nie - czy istnieje możliwość kwestionowania takiego rozstrzygnięcia na drodze postępowania cywilnego?

podjął następującą uchwałę:

Inne orzeczenia o symbolu:
634 Sprawy kombatantów, świadczenia z tytułu pracy przymusowej
Inne orzeczenia z hasłem:
Fundacje
Inne orzeczenia sądu:
Sąd Najwyższy
Uzasadnienie strona 1/6

W motywach przedstawionego wniosku Rzecznik Praw Obywatelskich stwierdził, że sądy odmawiają ochrony obywatelom skarżącym rozstrzygnięcia organów Fundacji "Polsko-Niemieckie Pojednanie", w przedmiocie pomocy finansowej za represje doznane ze strony okupanta hitlerowskiego. Na przykład Sąd Apelacyjny w W. w postanowieniu z dnia 12 marca 1993 r., I ACr 133/93, przyjął, że przewidziane w statucie Fundacji sposób i zasady wykorzystywania majątku przeznaczonego przez założyciela na określone cele nie stwarzają prawa domagania się określonych świadczeń po stronie osób spełniających wymagania określone przez Fundację. Określone w statucie w stosunku do swojego majątku obowiązki Fundacji nie tworzą zatem praw innych osób w stosunku do majątku Fundacji. Powoduje to, iż zgłoszone w tym zakresie roszczenie nie ma charakteru sprawy cywilnej, konsekwencją czego jest niedopuszczalność drogi sądowej. Z kolei Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w W. w postanowieniu z dnia 15 lutego 1993 r., III APz 6/96, uznał, że sprawa wypłaty przez Fundację odszkodowania dla osób poszkodowanych przez III Rzeszę nie ma charakteru sprawy z zakresu prawa pracy w rozumieniu art. 476 par. 1 Kpc; brak jest podstaw do przekazania pozwu także innemu organowi w oparciu o treść art. 464 par. 1 Kpc. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 12 stycznia 1994 r., I SA 1762/92, uznał skargę do sądu administracyjnego na nieprzyznanie pomocy finansowej przez Fundację za niedopuszczalną. W ocenie Sądu fundacje nie są organizacjami społecznymi, w związku z czym - wobec treści art. 1 par. 2 Kpa - nie jest możliwe zlecanie im załatwiania spraw indywidualnych w drodze decyzji administracyjnych.

Powyższa linia orzecznictwa narusza, zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, prawo do sądu, w szczególności zaś art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. /Dz.U. nr 78 poz. 483/ stanowiący, że każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd, art. 77 ust. 2 Konstytucji przewidujący, że ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw, a także art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz art. 14 ust. 1 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych.

W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich w obowiązującym stanie prawnym możliwa jest wykładnia przepisów prawa pozwalająca na nadanie im treści odpowiadającej normom konstytucyjnym:

a. droga sądowa w przypadku sporów między obywatelami, a Fundacją nie została wyłączona żadnym przepisem obowiązującego prawa,

b. można uznać Fundację za podmiot wykonujący administrację publiczną, bowiem Fundacja realizuje cele publiczne korzystając ze środków publicznych, a tym samym Fundacja jest w istocie podmiotem powołanym z mocy prawa do załatwiania spraw z zakresu prawa publicznego, o którym mowa w art. 20 ust. 2 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Fundacja dysponuje środkami przeznaczonymi przez rząd Republiki Federalnej Niemiec na wypłatę odszkodowań dla obywateli polskich za przymusową pracę niewolniczą na rzecz III Rzeszy; władze Rzeczypospolitej oraz Republiki Federalnej Niemiec posłużyły się wprawdzie formą fundacji, jednakże dla realizacji ciążącego na Republice Federalnej Niemiec publicznoprawnego obowiązku rekompensaty szkód wyrządzonych obywatelom polskim przez władze III Rzeszy/,

Strona 1/6
Inne orzeczenia o symbolu:
634 Sprawy kombatantów, świadczenia z tytułu pracy przymusowej
Inne orzeczenia z hasłem:
Fundacje
Inne orzeczenia sądu:
Sąd Najwyższy