Ustalenie wysokości świadczenia z naruszeniem art. 24 ustawy z 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw /Dz.U. nr 104 poz. 450 ze zm./ uzasadnia żądanie ponownego ustalenia wysokości tego świadczenia i jego wypłaty z zastosowaniem art. 101 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin /Dz.U. nr 40 poz. 267 ze zm./.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Apelacyjny (...) do rozstrzygnięcia w trybie art. 390 par. 1 Kpc:
Czy w sytuacji, gdy co do wysokości świadczenia wydana została prawomocna decyzja organu rentowego, którą naruszono prawo, a po uprawomocnieniu się decyzji nie ujawniono żadnych nowych okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, istnieje podstawa do ponownego ustalenia wysokości tychże świadczeń oraz ich wyrównania w warunkach art. 101 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin /Dz.U. nr 40 poz. 267 ze zm./?
podjął następującą uchwałę:
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we W. postanowieniem z dnia 24 czerwca 1997 r. (...), przedstawił Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne : "czy w sytuacji, gdy co do wysokości świadczenia wydana została prawomocna decyzja organu rentowego, którą naruszono prawo, a po uprawomocnieniu się decyzji nie ujawniono żadnych nowych okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, istnieje podstawa do ponownego ustalenia wysokości tychże świadczeń oraz ich wyrównania w warunkach art. 101 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin /Dz.U. nr 40 poz. 267 ze zm./, powoływanej dalej jako "ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym".
Problem ten ujawnił się na tle następującego stanu faktycznego : Irena L. od 1 kwietnia 1991 r. pobierając emeryturę wykonywała pracę w ramach stosunku pracy i z tytułu zatrudnienia uzyskała w latach 1992-1995 dochód uzasadniający, zgodnie z art. 24 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw /Dz.U. nr 104 poz. 450 ze zm./, powoływanej dalej jako "ustawa rewaloryzacyjna", obniżenie wysokości świadczenia. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. zażądał zwrotu nadpłaconego świadczenia w latach 1992, 1993, 1994 i 1995, odpowiednio w kwotach - 699,50 zł, 927,18 zł, 186,90 zł i 962,18 zł. Nadpłatę emerytury za dwa pierwsze lata potrącono Irenie L., za jej zgodą, z bieżących świadczeń, w ratach. Kwoty nadpłaty za dwa ostatnie lata, pomniejszone o zaliczkę na podatek dochodowy, wnioskodawczyni wpłaciła na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych. Wszystkie decyzje wydane w sprawie obowiązku zwrotu nadpłaty świadczenia uprawomocniły się. Pismem z dnia 2 stycznia 1997 r. Irena L. wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w O. z wnioskiem o zwrot kwot - po 194,40 zł za lata 1992 i 1993, 272, 40 zł za 1994 r. oraz 372 zł za rok 1994, podnosząc, że organ rentowy ustalając wysokość nadpłaty emerytury od dochodów uzyskiwanych przez nią w poszczególnych latach nie odliczał kosztów uzyskania tychże dochodów. W uzasadnieniu " pisma" powołała uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 24 października 1996 r., III UZP 19/96, w której stwierdził on, że przez faktyczny dochód, o którym stanowią przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 22 lipca 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty /Dz.U. nr 58 poz. 290 ze zm./, należy rozumieć dochód rzeczywiście uzyskany, czyli pomniejszony o koszty jego uzyskania.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 27 stycznia 1997 r. odmówił wnioskowi Ireny L. twierdząc, że "faktyczny dochód", który przy rozliczaniu świadczeń nakazują uwzględniać przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 22 lipca 1992 r., jest dochodem brutto, liczonym wraz z kosztami jego uzyskania.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w O. wyrokiem z dnia 3 kwietnia 1997 r. zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał organ rentowy do ponownego przeliczenia nadpłaty emerytury wnioskodawczyni, po odliczeniu kosztów uzyskania dochodu za lata 1993,1994 i 1995, tj. za okres trzech lat poprzedzających zgłoszenie wniosku.