Niewezwanie przez Sąd zainteresowanego /art. 477[11] par. 2 zdanie drugie Kpc/ powoduje nieważność postępowania /art. 379 pkt 5 w związku z art. 477[11] par. 1 Kpc/.
Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Witolda Bryndy, w sprawie z wniosku Powszechnej Spółdzielni Spożywców "S." w N.M.L. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w G. o zwrot nienależnie pobranych świadczeń, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 29 lipca 1998 r. zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G. postanowieniem z dnia 17 marca 1998 r. (...) do rozstrzygnięcia w trybie art. 390 Kpc.
Czy niewezwanie przez Sąd w trybie art. 477[11] par. 2 Kpc do udziału w sprawie zainteresowanego powoduje nieważność postępowania w świetle art. 379 pkt 5 Kpc?
podjął następującą uchwałę:
Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w G. decyzją wydaną na podstawie art. 11 ust. 1 i art. 37 ust. 7 w związku z art. 37 ust. 10 ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych /t.j. Dz.U. 1989 nr 25 poz. 136 ze zm./ zobowiązał Powszechną Spółdzielnię Spożywców "S." w N.M.L. do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń w kwocie 1.870,98 zł, a to wobec ustalenia w wyniku przeprowadzonej kontroli, że Spółdzielnia ta jako pracodawca w okresie od 1 czerwca 1995 r. do 30 czerwca 1997 r. wypłacała Kazimierzowi Ł. zasiłek pielęgnacyjny pomimo, że nie dysponowała niezbędnym orzeczeniem komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia, które w takim wypadku stanowi podstawę dla ustalenia prawa do zasiłku pielęgnacyjnego. Dlatego Zakład Ubezpieczeń Społecznych stanął na stanowisku, że wypłacony w tym wypadku zasiłek pielęgnacyjny był świadczeniem nienależnym i podlega zwrotowi. Decyzję tę Spółdzielnia Spożywców "S." w N.M.L. zaskarżyła, wnosząc o jej uchylenie. Spółdzielnia przyznała, że w czasie przeprowadzanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych kontroli nie posiadała wymaganego orzeczenia komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia, które uprawniałoby ją w danym wypadku do wypłaty zasiłku pielęgnacyjnego na rzecz pracownika. Równocześnie podniosła, że już w czasie trwania kontroli zwróciła się z wnioskiem do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wydanie orzeczenia stwierdzającego, czy w okresie od 1 czerwca 1995 r. do 30 czerwca 1997 r. dziecko jej pracownika, na które wypłacano zasiłek pielęgnacyjny wymagało współdziałania rodziców w procesie leczenia i rehabilitacji. Na tej podstawie Obwodowa Komisja Lekarska do Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia wydała orzeczenie, w którym potwierdziła, że we wskazanym okresie dziecko pracownika wymagało takiej opieki. Spółdzielnia podniosła także, że nie może żądać zwrotu wypłaconego swemu pracownikowi - Kazimierzowi Ł. zasiłku pielęgnacyjnego, ponieważ stan jego dziecka upoważniał go do pobierania takiego zasiłku, a podniesiony przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych zarzut jakoby zasiłek ten stanowił nienależne świadczenie jest jedynie konsekwencją pewnych formalnych niedociągnięć jakich w tej sprawie dopuścił się pracodawca.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w T. wyrokiem z dnia 30 grudnia 1997 r. (...) zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązał Spółdzielnię do zwrotu nienależnie wypłaconego Kazimierzowi Ł. zasiłku pielęgnacyjnego za okres od 1 kwietnia 1996 r. do 30 czerwca 1997 r. W uzasadnieniu powyższego wyroku podniesiono w szczególności, że w rozpoznawanej sprawie jest bezsporne, iż: po pierwsze - pracodawca wypłacał świadczenie w postaci zasiłku pielęgnacyjnego nie dysponując wymaganą dokumentacją; po drugie - dziecko pracownika, na które wypłacany był zasiłek pielęgnacyjny - Mariusz Ł. w dniu 18 marca 1996 r. ukończył 20 lat; oraz po trzecie - strony postępowania, czyli Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz Spółdzielnia jako pracodawca nie kwestionowały, że faktycznie stan zdrowia dziecka - Mariusza Ł. uprawniał go do otrzymywania zasiłku pielęgnacyjnego. Natomiast rozstrzygnięcia wymagała kwestia, czy wypłacany zasiłek miał w tym wypadku charakter świadczenia nienależnego, zwłaszcza wobec braku posiadania przez pracodawcę wymaganej prawem dokumentacji stanowiącej podstawę wypłaty zasiłku pielęgnacyjnego. Mając na uwadze art. 14 ust. 4 ustawy z dnia 1 grudnia 1994 r. o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych /w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 sierpnia 1997 r. - Dz.U. 1995 nr 4 poz. 17 ze zm./ oraz art. 37 ust. 2 ustawy o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych, Sąd Wojewódzki uznał, iż w ustalonym stanie faktycznym, jakkolwiek w chwili dokonywania wypłaty świadczenia pracodawca nie dysponował jeszcze wymaganą prawnie dokumentacją lekarską, stwierdzającą dopuszczalność pobierania zasiłku pielęgnacyjnego na rzecz syna pracownika - Mariusza Ł., to jednak wobec późniejszego jej uzupełnienia, które potwierdziło uprawnienie pracownika do otrzymywania takiego zasiłku, pozwala stwierdzić, że wypłacany przez pracodawcę zasiłek miał w tym wypadku charakter świadczenia należnego, jednakże jedynie do dnia ukończenia przez Mariusza Ł. 20 lat /tzn. do dnia 18 marca 1996 r./. Natomiast zasiłek pielęgnacyjny wypłacany po dniu 18 marca 1996 r., czyli w okresie od dnia 1 kwietnia 1996 r. do dnia 30 czerwca 1997 r., należało uznać za świadczenie nienależne, które podlega zwrotowi na podstawie art. 37 ust. 7 ustawy o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych.