Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich skierowanego przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego do rozpoznania przez skład siedmiu sędziów Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały zawierającej odpowiedź na następujące pytanie prawne,~Czy grunty stanowiące własność Skarbu Państwa lub własność gminy /związku międzygminnego/, z wyłączeniem gruntów Państwowego Funduszu Ziemi, będące w dniu wejścia w życie ustawy o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości /Dz.U. nr 79 poz. 464 ze zm./ w zarządzie państwowych osób prawnych innych niż Skarb Państwa, stają się przedmiotem praw określonych w art. 2 ust. 1 i 3 tej ustawy, jeżeli przed dniem 5 grudnia 1990 r. spełnione zostały przesłanki zwrotu tej nieruchomości jej byłem właścicielowi, jako zbędnej na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu /art. 69 ust. 1 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości /t.j. Dz.U. 1991 nr 30 poz. 127 ze zm./?~podjął następującą uchwałę:
Tezy

Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa lub własność gminy /związku międzygminnego/, z wyłączeniem gruntów Państwowego Funduszu Ziemi, będące w dniu 5 grudnia 1990 r. w zarządzie państwowych osób prawnych innych niż Skarb Państwa, nie stają się przedmiotem praw określonych w art. 2 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości /Dz.U. nr 79 poz. 464 ze zm./, jeżeli w tym dniu były zbędne na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu /art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości - t.j. Dz.U. 1991 nr 30 poz. 127 ze zm./, a uprawniony złożył wniosek o zwrot nieruchomości.

Sentencja

Sąd Najwyższy z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Włodzimierza Skoniecznego po rozpoznaniu wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich skierowanego przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego do rozpoznania przez skład siedmiu sędziów Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały zawierającej odpowiedź na następujące pytanie prawne,

Czy grunty stanowiące własność Skarbu Państwa lub własność gminy /związku międzygminnego/, z wyłączeniem gruntów Państwowego Funduszu Ziemi, będące w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości /Dz.U. nr 79 poz. 464 ze zm./ w zarządzie państwowych osób prawnych innych niż Skarb Państwa, stają się przedmiotem praw określonych w art. 2 ust. 1 i 3 tej ustawy, jeżeli przed dniem 5 grudnia 1990 r. spełnione zostały przesłanki zwrotu tej nieruchomości jej byłem właścicielowi, jako zbędnej na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu /art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości /t.j. Dz.U. 1991 nr 30 poz. 127 ze zm./?

podjął następującą uchwałę:

Inne orzeczenia o symbolu:
618 Wywłaszczanie i zwrot nieruchomości
Inne orzeczenia z hasłem:
Wywłaszczanie nieruchomości
Gospodarka gruntami
Inne orzeczenia sądu:
Sąd Najwyższy
Uzasadnienie strona 1/8

Przedstawiając powyższe zagadnienie prawne. Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał na rozbieżność orzecznictwa Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz na związaną z tym wątpliwość co do znaczenia klauzuli "nie narusza to praw osób trzecich". zawartej w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości /Dz.U. nr 79 poz. 464/. Dotyczy to w szczególności sytuacji, w której następuje zbieg uprawnień państwowych osób prawnych z uprawnieniami byłego właściciela wywłaszczonej nieruchomości, wynikającymi z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości /t.j. Dz.U. 1991 nr 30 poz. 127 ze zm./.

W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich w przepisie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, regulującym problem nabycia z mocy prawa przez państwowe osoby prawne, inne niż Skarb Państwa, prawa użytkowania wieczystego gruntów będących w dniu 5 grudnia 1990 r. w ich zarządzie, brak jest bezpośredniego odniesienia do zdarzającej się w praktyce sytuacji, w której następuje zbieg uprawnień państwowych osób prawnych z uprawnieniami byłego właściciela wywłaszczonej nieruchomości wynikającymi z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Art. 2 ust. 1 zdanie 2 ustawy z dnia 29 września 1990 r. stanowi jedynie. że uwłaszczenie państwowych osób prawnych nie narusza praw osób trzecich.

Przepisy ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r, o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości oraz ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości były w odniesieniu do tej kwestii, wielokrotnie przedmiotem orzeczeń Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego. Dotychczasowe orzecznictwo w tych sprawach jest jednak niejednolite.

W wyroku z dnia 21 czerwca 1993 r. /I SA 212/93 - ONSA 1994 Nr 3 poz. 102/ Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 29 września 1990 r. /tj. w dniu 5 grudnia 1990 r./ o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości każdy grunt państwowy, będący w zarządzie państwowej osoby prawnej innej niż Skarb Państwa, stał się z mocy prawa przedmiotem użytkowania wieczystego tej osoby prawnej, bez względu na to, czy jakakolwiek osoba trzecia zgłosiła roszczenia dotyczące własności gruntu. Tego rodzaju stanowisko wynika również z wyroku z dnia 24 kwietnia 1997 r. /III RN 16/97 - OSNAPU 1997 nr 21 poz. 412/, w którym Sąd Najwyższy orzekł, że "decyzja w sprawie o zwrot nieruchomości na podstawie art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (...) ma charakter decyzji konstytutywnej i wywołuje skutki Prawne od chwili jej wydania. Natomiast decyzja o stwierdzeniu przekształcenia "prawa zarządu" nieruchomości w prawo wieczystego użytkowania /art. 2 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości/, ma charakter decyzji deklaratoryjnej w odniesieniu do stanu prawnego, jaki istniał w dniu 5 grudnia 1990 r. i niezależnie od daty jej wydania wywołuje skutki prawne z mocą wsteczną /ex tunc/, tzn. od dnia 5 grudnia 1990 r. w związku z tym wynik postępowania w sprawie zwrotu nieruchomości wszczętego po dniu 5 grudnia 1990 r. nie stanowi zagadnienia wstępnego w rozumieniu art. 97 par. 1 pkt 4 Kpa dla postępowania uwłaszczeniowego prowadzonego na podstawie art. 2 ust. 1 i ust. 3 powołanej ustawy z dnia 29 września 1990 r." Sąd Najwyższy nie podważył przy tym uprawnień byłych właścicieli do ubiegania się o zwrot nieruchomości po dniu 5 grudnia 1990 r. w przypadku, gdy wywłaszczenie tej samej nieruchomości ubiega się państwowa osoba prawna. Wyraził jednak pogląd, że uprawnienia te mogą zostać zrealizowane po wydaniu decyzji stwierdzającej nabycie z mocy prawa użytkowania wieczystego przez państwową osobę prawną. Autor zdania odrębnego do tego wyroku zwrócił uwagę na brak prawnych możliwości rozwiązania użytkowania wieczystego przy takim rozstrzygnięciu kolizji uprawnień i opowiedział się za badaniem przesłanek zwrotu nieruchomości przed wydaniem decyzji stwierdzającej istnienie użytkowania wieczystego w celu zapewnienia realnej ochrony praw byłych właścicieli nieruchomości.

Strona 1/8
Inne orzeczenia o symbolu:
618 Wywłaszczanie i zwrot nieruchomości
Inne orzeczenia z hasłem:
Wywłaszczanie nieruchomości
Gospodarka gruntami
Inne orzeczenia sądu:
Sąd Najwyższy