1. Od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa rozstrzygającej o przeniesieniu sędziego na inne miejsce służbowe ze względu na powagę stanowiska, podjętą na podstawie art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 2 grudnia 1989 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa /Dz.U. nr 73 poz. 435 ze zm./ - służy zainteresowanemu skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
2. Odmówić udzielenia odpowiedzi na zagadnienia prawne opisane w punkcie 2.
Sąd Najwyższy na poniższe pytanie prawne przekazane postanowieniem z dnia 24 marca 1992 r. Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie II SA 207-208/92:
1. Czy w sprawie o przeniesienie sędziego na inne miejsce służbowe ze względu na powagę stanowiska sędziego przysługuje sędziemu ochrona sądowa i przed jakim sądem?
2. Czy w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym ma zastosowanie art. 464 par. 1 Kpc?
podjął następującą uchwałę:
Rozważając różne aspekty zagadnienia prawnego przedstawionego do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 Kpc Sąd Najwyższy wziął m.in. pod uwagę, że treść jego sprowadza się w istocie rzeczy do pytania o granice prawa do ochrony sądowej przed władczymi decyzjami organów państwa, którym obywatel - ze względu na wiążący go system podporządkowania i zależności - obowiązany jest podporządkować się, a które w istotny sposób kształtują sferę jego praw i obowiązków. Złożony charakter zagadnienia prawnego wynika z braku jednoznacznych rozstrzygnięć w prawie pozytywnym, co skłania Sąd Najwyższy do komplementarnego rozważenia całej problematyki na czterech, niezależnych od siebie płaszczyznach: a/ w świetle zasad aksjologicznych, wyznaczających treść i granice prawa obywatela do sprawiedliwego procesu sądowego w każdym wypadku naruszenia jego praw lub interesów, b/ w kontekście pozycji prawnoustrojowej Krajowej Rady Sądownictwa, jej miejsca w systemie centralnych organów Rzeczypospolitej Polskiej, c/ przez klasyfikację - w kategoriach prawnych form działania administracji - uchwały Krajowej Rady Sądownictwa o przeniesieniu sędziego na inne miejsce służbowe ze względu na powagę stanowiska i d/ z uwzględnieniem statusu prawnego sędziego jako pracownika, a zwłaszcza gwarancji dochodzenia przez niego roszczeń ze stosunku pracy.
I. Prawo korzystania z ochrony ze strony niezawisłego sądu lub - inaczej rzecz ujmując - dostępne dla wszystkich na równych zasadach, prawo do sprawiedliwego procesu sądowego, przed bezstronnym, niezawisłym sądem, jest cechą znamienną każdego demokratycznego państwa prawnego. Dostrzegając całą złożoność aspektów składających się na pojęcie państwa prawnego, oraz biorąc pod uwagę, że prawo jest strukturą dynamiczną, która musi ulegać zmianom, odpowiednim do zmiennych warunków życia, możliwość korzystania z ochrony sądowej jest wartością stałą, niezależną od wpływów koniunktury lub kryzysu w gospodarce, stosunkach społecznych, stanu praworządności lub świadomości obywatelskiej. Żadne względy, a zwłaszcza argument odwołujący się do realiów okresu historycznego, nie może uzasadniać ograniczenia swobody dostępu do sądu, podobnie jak żadne względy nie mogą usprawiedliwiać ograniczenia praw i wolności obywatelskich. Prawo do ochrony sądowej nie może jednak wynikać tylko z konstytucyjnej zasady państwa prawnego, musi bowiem mieć jakieś potwierdzenie w ustawodawstwie zwykłym zwłaszcza, że realizacja praw podmiotowych obywateli wiąże się nierozłącznie z kwestią właściwej procedury, a zatem także z wyborem właściwego sądu.
Zasada powszechności dostępu do sądu ma niejako "potrójne" uzasadnienie prawne: a/ ze zobowiązań Polski wynikających z paktów i umów międzynarodowych, które powinny być stosowane przez sądy na zasadzie proprio vigore, chyba że nie mają one charakteru aktów samowykonalnych, b/ z ustawodawstwa krajowego, a zwłaszcza ze zmian dokonanych w tym ustawodawstwie w latach 1989-1992, c/ z praktyki sądowej, tj. z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego.