Odsetki przewidziane w art. 81 ust. 2 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. - Prawo celne /Dz.U. nr 75 poz. 445 ze zm./ od nienależnie pobranych należności celnych, zwracanych na podstawie art. 79 ust. 1 tego Prawa przysługują od dnia uiszczenia tych należności.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu zagadnienia prawnego przekazanego do rozpoznania przez Ministra Sprawiedliwości (...):
Czy w myśl wymienionego przepisu art. 81 ust. 2 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. - Prawo celne /Dz.U. nr 75 poz. 445/, odsetki od należności celnych zwracanych na podstawie art. 79 ust. 1 powołanej ustawy, płaci się od dnia pobrania przez urząd celny należnego cła, czy dopiero po terminie 14 dni od dnia, w którym stwierdzono w trybie przewidzianym w art. 79 ust. 2 tej ustawy - nienależne pobranie cła?
podjął uchwałę:
Minister Sprawiedliwości przedstawił Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne budzące wątpliwości, a wyrażające się w pytaniu, czy na tle art. 81 ust. 2 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. - Prawa celnego /Dz.U. nr 75 poz. 445 ze zm./ odsetki od należności celnych zwracanych na podstawie art. 79 ust. 1 tejże ustawy płaci się od dnia pobrania nienależnego cła, czy też po terminie 14 dni od dnia stwierdzenia /art. 79 ust. 2/ faktu nienależnego pobrania cła.
Zgodnie z poglądem i praktyką Głównego Urzędu Ceł miarodajna jest ta ostatnia data przy czym bywa ona o kilka do kilkunastu miesięcy późniejsza, niż data decyzji o pobraniu cła, które - później - w drodze decyzji /art. 79 ust. 2/ zostało uznane za nienależne.
Prawo celne w art. 81 ust. 2 nakłada na organy celne obowiązek płacenia odsetek. Obowiązek tego rodzaju nie jest zasadą w prawie polskim. Przeciwnie, ustawodawstwo nasze przyjmuje, że obowiązek płacenia odsetek musi wyraźnie wynikać z przepisów ustawy, umowy, orzeczenia lub decyzji /patrz art. 359 par. 1 Kc /.
Prawo celne EWG w regulacjach dotyczących zwrotu ceł /zarządzenie z 2 lipca 1979 r. ze zmianami, zamieszczone w wydawnictwie "Prawo celne Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej - Dom Wydawniczy i Handlowy "Elipsa", Warszawa 1991 r./, postuluje zwrot zawyżonego cła w najkrótszych terminach, ale nie wspomina o obowiązku zapłacenia odsetek. Natomiast w innym zarządzeniu wyraźnie zakazuje pobierania odsetek w razie odzyskiwania cła a posteriori wynikłego na skutek pomyłki właściwych władz. Odsetki, o których mowa w art. 81 ust. 2 prawa celnego są odsetkami za opóźnienie Przysługują one wówczas, gdy termin świadczenia nie został zachowany.
Art. 79 ust. 1 prawa celnego stanowi, że pobrane należności celne zwraca się osobie uprawnionej. jeżeli stwierdzono że były one nienależne, a ust. 2, iż należności takie zwraca się z urzędu w terminie 14 dni od dnia, w którym stwierdzono okoliczności określone w ust. 1.
Terminy określone w prawie celnym należy rozumieć dosłownie i ściśle. Konieczność ścisłego rozumienia przepisów prawa celnego, w tym również terminów w nim określonych, wynika z samej istoty tego prawa. W interesie obywateli leży przyjęcie, jako zasady. niedopuszczalności rozszerzającej interpretacji przepisów tej gałęzi prawa, podobnie jak np. prawa podatkowego. Dopuszczenie możliwości innej niż ścisła interpretacja zagrażałoby poczuciu bezpieczeństwa obywateli.
Dlatego nie jest możliwe inne traktowanie terminów przewidzianych w tym samym akcie prawnym w zależności od tego, czy dotyczą obowiązków obywatela czy organu celnego. W konsekwencji należy stwierdzić, iż przyjęcie poglądu, reprezentowanego przez GUC prowadziłoby do obciążenia obywateli ryzykiem opieszałości i zaniedbań w pracy administracji celnej. Jest to nie do przyjęcia z uwagi na zasady Kpa, szczególnie zaś na zasadę ochrony interesu społecznego i słusznego interesu stron /art. 7 Kpa/ oraz zasadę pogłębiania zaufania obywateli do organów państwowych /art. 8 Kpa/. a przede wszystkim, z uwagi na podstawową zasadę państwa prawnego /art. 1 Konstytucji/ łącznie z zasadą równości wszystkich wobec prawa i z zakazem nadużywania prawa.