Sąd Najwyższy na poniższe pytanie prawne przekazane postanowieniem NSA SA/Gd 339/94~1. Czy działalność gospodarczą w zakresie udzielania i zaciągania kredytów i pożyczek pieniężnych zaliczoną w art. 11 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo bankowe /t.j. Dz.U. 1992 nr 72 poz. 359/ do czynności bankowych, mogą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej prowadzić poza bankami oraz spółkami prawa handlowego, legitymującymi się zezwoleniem Prezesa Narodowego Banku Polskiego /wydanym w porozumieniu z Ministrem Finansów/, także inne jednostki organizacyjne;~2. w przypadku odpowiedzi przeczącej - czy wykonywanie takiej działalności w celach zarobkowych podlega opłacie skarbowej?~podjął następującą uchwałę:
Tezy

1. Spółce akcyjnej, która w latach 1991-92 udzielała w celach zarobkowych pożyczek pieniężnych bez zezwolenia Prezesa Narodowego Banku Polskiego, o którym mowa w art. 11[1] ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. Prawo bankowe /t.j. Dz.U. 1992 nr 72 poz. 359/, nie przysługuje zwolnienie od opłaty skarbowej określone w par. 68 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 czerwca 1992 r. w sprawie opłaty skarbowej /Dz.U. nr 53 poz. 253/.

2. Odmówił udzielenia odpowiedzi w pozostałym zakresie.

Sentencja

Sąd Najwyższy na poniższe pytanie prawne przekazane postanowieniem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 lutego 1995 r. SA/Gd 339/94

1. Czy działalność gospodarczą w zakresie udzielania i zaciągania kredytów i pożyczek pieniężnych zaliczoną w art. 11 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. Prawo bankowe /t.j. Dz.U. 1992 nr 72 poz. 359/ do czynności bankowych, mogą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej prowadzić poza bankami oraz spółkami prawa handlowego, legitymującymi się zezwoleniem Prezesa Narodowego Banku Polskiego /wydanym w porozumieniu z Ministrem Finansów/, także inne jednostki organizacyjne;

2. w przypadku odpowiedzi przeczącej - czy wykonywanie takiej działalności w celach zarobkowych podlega opłacie skarbowej?

podjął następującą uchwałę:

Uzasadnienie strona 1/3

Istota zagadnienia tkwi w przepisach ustawy - Prawo bankowe, a ściślej sprowadza się do pytania, czy działalność gospodarcza w zakresie udzielania pożyczek dozwolona jest na zasadzie wolności gospodarczej, czy też podlega reglamentacji przewidzianej w prawie bankowym dla czynności bankowych.

Wspomniana "wolność gospodarcza" została zadeklarowana w art. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej /Dz.U. nr 41 poz. 324 ze zm./, stanowiącym, że podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej jest wolne i dozwolone każdemu na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Dla ustalenia granic wolności działalności gospodarczej konieczne jest więc odniesienie konkretnego stanu faktycznego do odpowiadających mu uregulowań prawnych, bo ostatecznie - jak to wynika z art. 4 ustawy o działalności gospodarczej - podmioty gospodarcze mogą w ramach prowadzonej działalności gospodarczej dokonywać czynności oraz działań, które nie są przez prawo zabronione. Istotne jest także zawarte w art. 10 pkt 4 ustawy o działalności gospodarczej zastrzeżenie, że odrębne ustawy mogą wprowadzać wymóg uzyskania zezwolenia na niektóre rodzaje działalności. Czy więc działalność gospodarcza, o którą w sprawie chodzi, podlega warunkom określonym w prawie bankowym? Przepis art. 11 ust. 1 pkt 4 prawa bankowego ustala w sposób nie budzący wątpliwości, iż udzielanie i zaciąganie kredytów i pożyczek pieniężnych należy do czynności bankowych. Z kolei, zgodnie z art. 11 ust. 2, do dokonywania czynności bankowych wymienionych w art. 1 /a więc także tych, o które chodzi w sprawie/, są uprawnione banki z dodatkowymi zastrzeżeniami, które co do banków będą określone w ich statutach, a co do innych podmiotów wynikają m.in. z przepisu art. 11 ust. 5. Ten ostatnio powołany przepis stanowi, że czynności bankowe, tj. te które w zasadzie - jak to wyżej wskazano - należą do banków, mogą być wykonywane także przez jednostki organizacyjne nie będące bankami, jeżeli zostały do tego uprawnione na podstawie ustawy. Tak więc z tych uregulowań wynika, że obejmują one wykonywanie działalności w zakresie udzielania i zaciągania kredytów i pożyczek pieniężnych nie tylko przez banki, ale także przez inne jednostki organizacyjne, z tym że te ostatnie muszą mieć dodatkowo przewidzianą w ustawie podstawę upoważniającą. Taką podstawę stanowi przede wszystkim regulacja zawarta bezpośrednio w Prawie bankowym w jej art. 11 ust. 1. Nie może być natomiast uznany za ustawę uprawniającą do dokonywania czynności bankowych Kodeks cywilny w jego przepisach dotyczących pożyczki, gdyż nie mają one ani podmiotowych, ani przedmiotowych cech regulacji, do której odsyła art. 11 ust. 5 Prawa bankowego. Wszak w tym przepisie odsyła się do przepisów ustawowych, które ustalają uprawnienie dla jednostek organizacyjnych nie będących bankami do dokonywania czynności bankowych. Natomiast wspomniane przepisy Kodeksu cywilnego adresowane są do wszystkich podmiotów prawa cywilnego i regulują umowę pożyczki, a nie działalność gospodarczą w zakresie udzielania i zaciągania kredytów i pożyczek pieniężnych.

Strona 1/3