1. Wymiar podatku od spadków i darowizn ustala się na podstawie przepisów obowiązujących w dniu złożenia zeznania podatkowego.
2. Koszty pogrzebu, łącznie z nagrobkiem potrąca się z podstawy opodatkowania według cen rynkowych za usługi /rzeczy/ w dacie złożenia zeznania podatkowego.
Sąd Najwyższy na wniosek Ministra Sprawiedliwości o wyjaśnienie czy:
1. Wymiar podatku od spadków i darowizn podlega określeniu według przepisów prawa obowiązujących w dacie powstania obowiązku podatkowego, czy według wartości nabytych rzeczy i spraw majątkowych w dacie złożenia przez spadkobiercę zeznania podatkowego, ustala się na podstawie przepisów obowiązujących w dniu złożenia zeznania podatkowego.
2. długi i ciężary, do których zalicza się również koszty pogrzebu spadkodawcy, łącznie z nagrobkiem potrącane są z podstawy opodatkowania według faktycznych kosztów , czy koszty te ulegają przeszacowaniu do wysokości cen w dacie złożenia zeznania podatkowego?
podjął uchwałę:
Wniosek Ministra Sprawiedliwości o podjęcie przez Sąd Najwyższy uchwały wyjaśniającej wątpliwości i rozbieżność w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego wyodrębnia dwa zagadnienia prawne, odnoszące się wprawdzie do problematyki zawartej w art. 7 ustawy z dnia 28 lipca 1982 r. o podatku od spadków i darowizn /Dz.U. nr 45 poz. 207 ze zm./, lecz mającej odrębną, samoistną treść, bez zależności funkcjonalnej, a nawet i logicznej. Z tych m.in. względów wymagają one odrębnej analizy prawnej.
1. Zagadnienie pierwsze eksponuje kwestię przepisów prawa właściwych do ustalenia wymiaru podatku od spadków i darowizn. Wniosek podaje alternatywnie dwie daty właściwe do ustalenia treści przepisów obowiązujących w tym zakresie: a) datę powstania obowiązku podatkowego i b) datę złożenia zeznania podatkowego. Minister Sprawiedliwości podaje w uzasadnieniu swego wniosku, że daty te były przemiennie stosowane w dotychczasowym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, a w związku z licznymi zmianami przepisów rozporządzeń wykonawczych Ministra Finansów o podwyższeniu wartości kwot wartości rzeczy i praw majątkowych nie podlegających opodatkowaniu oraz wyłączonych z podstawy opodatkowania wniosek Ministra Sprawiedliwości upatruje tzw. istotę zagadnienia prawnego w treści przepisów prawa międzyczasowego, zwłaszcza w kwestii, czy akty wykonawcze do ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. mają własną odrębną datę wejścia w życie, czy też data ta jest ustalona pośrednio przez przepisy ustawy podatkowej i uchwalone do tej ustawy nowele.
Analiza wchodzących w grę orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazuje jednak, że istotna treść zagadnienia prawnego sprowadza się do ustalenia daty powstania zobowiązania podatkowego, gdyż może ona być właściwa do przyjęcia, jakie przepisy obowiązują w dniu ustalenia wymiaru podatku. Rozstrzygnięcie tej kwestii wymaga uprzedniego opowiedzenia się za lub przeciw tezie ogólnej, że w tego rodzaju przysporzeniach majątkowych, jakimi są spadki i darowizny, zobowiązanie podatkowe powstaje automatycznie z dniem powstania obowiązku podatkowego. Zasada nierozdzielności obowiązku i zobowiązania podatkowego była przyjmowana do pewnego czasu w orzecznictwie NSA.
Nie można odrywać zobowiązania podatkowego od obowiązku podatkowego - stwierdza uzasadnienie NSA z dnia 28 maja 1991 r. /SA/Kr 310/91/. Analogiczne stwierdzenie zawarte jest w uzasadnieniu wyroku NSA z dnia 26 marca 1991 r. /SA/Wr 93/91/. Całkowicie odmienną wykładnię przyjął natomiast NSA z dnia 20 czerwca 1991 r. /SA/Kr 930/90/.
Datę powstania obowiązku podatkowego określają przepisy ustaw regulujących poszczególne kategorie podatków. W odniesieniu do podatków od spadków i darowizn datę tę ustala art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r., uznając, że przy nabyciu w drodze dziedziczenia obowiązek powstaje z chwilą przyjęcia spadku, a przy nabyciu w drodze zapisu lub testamentu - z dniem ogłoszenia testamentu lub wykonania polecenia testamentowego, a w wypadku darowizny - z dniem złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego itp. Datę powstania zobowiązania podatkowego reguluje natomiast jednolicie - w zasadzie - dla całego systemu prawa podatkowego ustawa z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. nr 27 poz. 111 ze zm./. Ustawa ta ustanawia jako zasadę ogólną /art. 5 ust. 1 i 2/, że zobowiązanie podatkowe powstałe z chwilą doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego, a jeżeli z przepisów prawa wynika obowiązek wykonania zobowiązania podatkowego bez uprzedniego doręczenia decyzji, zobowiązanie podatkowe powstaje z chwilą zaistnienia okoliczności, z którymi przepisy prawa łączą powstanie takiego zobowiązania. Niewykonanie zobowiązania, bez wezwania, zmusza organ podatkowy do wydania decyzji określającej jedynie wysokość zobowiązania podatkowego, lecz nie datę jego powstania, która determinowana jest okolicznościami powodującymi powstanie tego zobowiązania, ustalającymi pośrednio także jego datę.