Podanie do publicznej wiadomości warunków, które oprócz wyników egzaminu mogą mieć wpływ na dopuszczenie do odbywania studiów, w terminie krótszym niż określony w art. 84 ust. 8 ustawy z dnia 4 maja 1982 r. o szkolnictwie wyższym /t.j. Dz.U. 1985 nr 42 poz. 201/ stanowi okoliczność, która może mieć znaczenie prawne przy wydawaniu decyzji w sprawie przyjęcia na pierwszy rok studiów.
Sąd Najwyższy na poniższe pytanie prawne Ministra Sprawiedliwości:
Czy podanie do publicznej wiadomości warunków, które obok wyników egzaminu mogą mieć wpływ na dopuszczenie do odbywania studiów, w terminie krótszym niż określony w przepisie art. 84 ust. 8 ustawy z dnia 4 maja 1982 r. o szkolnictwie wyższym /t.j. Dz.U. 1985 nr 42 poz. 201/- stanowi okoliczność, która może mieć znaczenie prawne przy wydawaniu decyzji w sprawie przyjęcia na pierwszy rok studiów?
podjął uchwałę:
I. Według art. 84 ust. 5 ustawy z dnia 4 maja 1982 r. o szkolnictwie wyższym /t.j. Dz.U. 1985 nr 42 poz. 201/ właściwy minister, po zasięgnięciu opinii Rady Głównej oraz w porozumieniu z naczelnymi organami ogólnokrajowych organizacji młodzieżowych może określić inne warunki, które oprócz wyników egzaminu, uwzględniając losowe lub środowiskowe zróżnicowanie przygotowania kandydatów, mogą mieć wpływ na dopuszczenie do odbywania studiów. Stosownie zaś do art. 84 ust. 8 powołanej ustawy ustalenia wynikające m.in. z ustępu 4 tego artykułu podaje się do publicznej wiadomości co najmniej na sześć miesięcy przed upływem terminu składania podań przez kandydatów na studia.
Inne warunki, które oprócz wyników egzaminu miały wpływ na dopuszczenie do odbywania studiów w akademiach medycznych w roku akademickim 1986/87, określone zostały zarządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 31 grudnia 1985 r. w sprawie określenia limitów przyjęć i zakresu egzaminu wstępnego na pierwszy rok studiów oraz zasad przyznawania punktów dodatkowych w akademiach medycznych w roku akademickim 1986/87 /Dz.Urz. MZiOS nr 2 poz. 6/. Zarządzenie przewidywało m.in., że ubiegającym się o przyjęcie na pierwszy rok studiów przysługują punkty dodatkowe za udokumentowaną, nieprzerwaną pracę wykonywaną w warunkach określonych w zarządzeniu, przy czym punkty te podlegają doliczeniu tylko tym kandydatom, którzy nie byli studentami szkół wyższych. Wymienione zastrzeżenie nie obowiązywało według zasad przyjęć na pierwszy rok studiów w akademiach medycznych w roku akademickim 1985/86 ani w latach poprzednich. Termin zaś składania podań na studia w akademiach medycznych w roku akademickim 1986/87 ustalony został w załączniku nr 2 do powołanego zarządzenia dla kandydatów ubiegających się o przyjęcie na pierwszy rok studiów dziennych bezpośrednio po złożeniu egzaminu dojrzałości - na dzień 15 czerwca 1986 r. i dla kandydatów, którzy świadectwo dojrzałości uzyskali wcześniej, oraz dla żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego - na dzień 31 maja 1986 r. Z porównania daty wydania zarządzenia z terminem składania podań przez kandydatów na studia w akademiach medycznych w roku akademickim 1986/87 wynika, że nie mógł zostać - i nie został - dotrzymany określony w art. 84 ust. 8 ustawy o szkolnictwie wyższym termin podania do publicznej wiadomości ustaleń wynikających z tego zarządzenia.
Okoliczność ta niejednolicie została oceniona przez Naczelny Sąd Administracyjny w sprawach toczących się na skutek skarg na decyzje uczelnianych komisji rekrutacyjnych akademii medycznych, odmawiających przyjęcia na pierwszy rok studiów w roku akademickim 1986/87, m.in. z powodu nieprzyznania dodatkowych punktów za pracę dlatego, że kandydaci byli uprzednio studentami szkół wyższych. W niektórych sprawach (...) NSA uznał, że podanie do publicznej wiadomości innych warunków, które oprócz wyników egzaminu mogą mieć wpływ na dopuszczenie do odbywania studiów, z naruszeniem terminu przewidzianego w art. 84 ust. 8 ustawy o szkolnictwie wyższym, nie uzasadnia uwzględnienia skargi. NSA bowiem bada zgodność zaskarżonej decyzji z prawem według stanu faktycznego i prawnego istniejącego w dacie wydania decyzji ostatecznej. W tej zaś dacie obowiązywało zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 31 grudnia 1985 r. wydane na podstawie delegacji ustawowej, a zaskarżone decyzje wydane bez naruszenia przepisów tego zarządzenia. W innych sprawach (...) NSA stanął na stanowisku, według którego art. 84 ust. 8 ustawy o szkolnictwie wyższym ma charakter procesowy, co oznacza, że naruszenie tego przepisu powinno skutkować uchylenie zaskarżonej decyzji, jeżeli miało ono istotny wpływ na wynik sprawy. Zdaniem NSA, wyrażonym w tych sprawach, skarżący wskutek naruszenia powołanego przepisu zostali pozbawieni zagwarantowanej przez ustawę możliwości przystosowania się w określonym przez nią czasie do zmienionych warunków egzaminacyjnych. Z dużą dozą prawdopodobieństwa, graniczącą niemal z pewnością, można założyć, że gdyby skarżący wiedzieli - co najmniej przez okres przewidziany w art. 84 ust. 8 ustawy o szkolnictwie wyższym - że o liczbie punktów zadecyduje w ich przypadku wyłącznie wynik egzaminu, nie zaś także punkty dodatkowe, na które zapracowali i liczyli, to czas wykorzystany na ich zdobycie z pewnością przeznaczyliby na bardziej intensywne doskonalenie się w zakresie objętym egzaminem, a tego zostali pozbawieni. W celu wsparcia swego stanowiska NSA powołał się na art. 8 i art. 9 Kpa i jako podstawę swych rozstrzygnięć - uchylenia zaskarżonych decyzji - wskazał art. 207 par. 2 pkt 3 Kpa.