Sąd Najwyższy na poniższe pytanie prawne Prezesa NSA:~Czy do wymierzenia po dniu 30 czerwca 1983 r. należności i stałej opłaty rocznej z tytułu nabycia przed tym dniem 1 lipca 1982 r. gruntów rolnych przeznaczonych na cele nierolnicze mają zastosowanie przepisy ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów /Dz.U. nr 27 poz. 249 ze zm./; czy też - ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych /Dz.U. nr. 11 poz. 79/?~ podjął uchwałę:
Uzasadnienie strona 2/5

Materialne prawo administracyjne jest - odpowiednio do zakresu administracji państwowej - dziedziną obszerną. Cechuje je przy tym ogromna różnorodność. Każda z części składowych tego prawa ma pewne szczególne właściwości, a przepisy realizuje odmienny, często dostosowany do celów i zadań danego działu administracji, aparat. Brak zasad ogólnych prawa administracyjnego powoduje, że niekiedy przy jego wykładni niezbędne jest sięganie do przepisów z innych dziedzin prawa, np. prawa cywilnego, i stosowanie ich w razie konieczności w drodze analogii. Niezbędne jest także - o czym mowa wyżej - stosowanie ogólnych i powszechnie uznanych zasad tworzenia i wykładni prawa. Do kategorii przepisów, które mogą być przydatne przy wykładni prawa administracyjnego w zakresie obowiązywania normy w czasie, należy zaliczyć art. 3 Kc, w którym wyrażona została zasada, w myśl której norma prawna nie ma mocy wstecznej /lex retro non agit/. Wspomniany przepis, potwierdzający powszechnie uznaną przez naukę prawa zasadę nieretroakcji, dopuszcza pewne wyjątki. Mianowicie nową ustawę należy stosować z mocą wsteczną, gdy to wynika z jej celu lub brzmienia.

Przykładem wyraźnego wstecznego działania ustawy, co wynika z jej brzmienia, może być ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn /Dz.U. nr 45 poz. 207/, której art. 21 stanowi, że ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia i ma również zastosowanie do spraw wszczętych przed dniem jej wejścia w życie, nie zakończonych decyzją ostateczną. Podobnie stanowił par. 7 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 marca 1982 r. w sprawie złagodzenia obciążeń w podatku od spadków i darowizn /Dz.U. nr 10 poz. 77/.

Wsteczne "działanie" - aczkolwiek ten akt prawny wszedł w życie z "dniem ogłoszenia" - zawiera też ustawa z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych /Dz.U. nr 27 poz. 250/, której unormowania konwalidowały wcześniejsze czynności nieformalnego obrotu nieruchomościami rolnymi.

Przepis o charakterze retroakcyjnym znalazł się także w ustawie z dnia 26 października 1971 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów. Jest nim art. 25 stanowiący, że przepisy art. 10 do 14 i 22 dotyczą także gruntów rolnych i leśnych nabytych na cele nierolnicze przed dniem wejścia w życie ustawy, jeżeli do tego dnia nie rozpoczęto na tych gruntach budowy zamierzonych inwestycji lub innej działalności związanej z ich przeznaczeniem. Wskazany wyżej przepis art. 10 ustawy to przepis zobowiązujący nabywców gruntów rolnych lub leśnych przeznaczonych na inne cele do uiszczenia należności i stałej opłaty rocznej. Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych /Dz.U. nr 11 poz. 79/, które weszła w życie z dniem 1 lipca 1982 r. /art. 52/ i zgodnie z którą utraciła moc m.in. ustawa z dnia 26 października 1971 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów - nie zawiera ogólnej normy retroakcyjnej ani też szczególnej w odniesieniu do art. 13 ustawy, traktującego o osobie wyłączającej grunty z produkcji rolnej lub leśnej i o obowiązku uiszczania związanych z tym opłat i należności. Działanie wsteczne przypisano jedynie art. 39 ustawy, który jednak nie jest przedmiotem rozważań. Czasowy zasięg jej stosowania musi być określony przy wykorzystaniu ogólnych i uznanych przez naukę norm tworzenia i wykładni prawa, a w tym zasady lex retro non agit.

Strona 2/5