Przepis art. 110 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska /Dz.U. 1994 nr 49 poz. 196/ może mieć zastosowanie również w wypadku wycięcia drzewa uznanego za pomnik przyrody.
Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Waldemara Grudzieckiego, w sprawie ze skargi Prokuratora Wojewódzkiego w T. na decyzję Kolegium Odwoławczego przy Sejmiku Samorządowym Województwa T. z dnia 5 stycznia 1994 r. (...) w przedmiocie uchylenia decyzji wymierzającej karę pieniężną za wycięcie drzewa bez zezwolenia oraz umorzenia postępowania w I instancji, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 5 września 1995 r. zagadnienia prawnego przekazanego przez Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie-Ośrodek Zamiejscowy w Rzeszowie postanowieniem z dnia 7 lutego 1995 r. SA/Rz 66/94 do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 Kpc w związku z art. 211 Kpa:
1. Czy ustawa z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody jest lex specialis wobec ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska?
2. Czy odpowiedzialność karnoprawna przewidziana w art. 54 ustawy z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody wyłącza odpowiedzialność administracyjnoprawną przewidzianą w art. 110 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska?
3. Czy drzewo, które zostało uznane za pomnik przyrody podlega ochronie wyłącznie w trybie art. 54 ustawy z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody, czy także w trybie art. 110 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska?
4. Czy wycięcie drzewa uznanego za pomnik przyrody podlega wyłącznie odpowiedzialności karnoprawnej na podstawie art. 54 ustawy z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody, czy również odpowiedzialności administracyjnoprawnej na podstawie art. 110 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska?
podjął następującą uchwałę:
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie-Ośrodek Zamiejscowy w Rzeszowie przedstawił do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne sformułowane w postaci czterech kolejnych pytań. Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, że w istocie rzeczy odnoszą się one do jednego i tego samego problemu, potraktowanego jedynie z czterech punktów widzenia. Zdecydował przeto o udzieleniu odpowiedzi w zwięzłej formie, jednakowoż rozstrzygającej o kierunku rozwiązania całokształtu przedstawionych przez NSA problemów.
Co się tyczy stanu faktycznego sprawy, która stała się przyczyną przedstawienia powyższych pytań, to przedstawiał się on następująco:
W dniu 11 września 1992 r. Wojewódzki Konserwator Przyrody w T. podczas wizji lokalnej stwierdził fakt wycięcia drzewa - topola czarna na terenie Parafii Kościoła (...) w B., objętego ochroną jako pomnik przyrody. Z uwagi na to, że drzewo uznane za pomnik przyrody podlega ochronie w trybie ustawy z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody /Dz.U. nr 114 poz. 492/, Prokuratura Rejonowa w S. podjęła postępowanie karne, które jednak umorzyła z powodu działania w błędzie co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego. Decyzją z dnia 25 lutego 1993 r. Wójt Gminy Ł. (...) wymierzył karę pieniężną Proboszczowi Parafii Rzymskokatolickiej w B. - ks. Marianowi W. w wysokości 175.140.000 zł. Jako podstawę materialno-prawną organ podał art. 110 ust. 1b pkt 2, ust. 3a i art. 110b ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska /Dz.U. nr 3 poz. 6 ze zm./ i par. 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 1987 r. w sprawie wysokości, zasad i trybu nakładania kar pieniężnych za nieprzestrzeganie wymagań ochrony środowiska /t.j. Dz.U. 1991 nr 89 poz. 404/. W uzasadnieniu powyższej decyzji stwierdzono, że karę pieniężną wymierzono za wycięcie drzewa uznanego za pomnik przyrody i dodatkowo jeszcze znajdującego się na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków.
Od powyższej decyzji odwołanie wniósł Proboszcz Parafii Rzymskokatolickiej w B. zarzucając m.in., że skoro umorzono toczące się w tej sprawie postępowanie karne, to brak jest również podstaw do nakładania kary pieniężnej w trybie art. 110 ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska. Odwołujący się stwierdził, że odpowiedzialność z tytułu kar pieniężnych przewidziana w ustawie o ochronie i kształtowaniu środowiska jest oparta na winie, a skoro w postępowaniu karnym wykazano, iż brak jest elementu winy, to logiczną tego konsekwencją jest brak podstaw do wymierzenia kary pieniężnej w trybie ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska.
Działając w trybie art. 132 par. 1 Kpa Wójt Gminy Ł. uchylił w całości swą decyzję z dnia 25 lutego 1993 r. w przedmiocie wymierzenia kary pieniężnej za wycięcie drzewa uznanego za pomnik przyrody i ustalił opłatę za usunięcie drzewa na podstawie art. 86 ust. 1 i 2 pkt 3, ust. 4d, art. 86a cytowanej ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska oraz par. 8 i par. 9 ust. 1 pkt 1 i par. 12 ust. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1991 r. w sprawie opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadzanie w nim zmian /Dz.U. nr 125 poz. 558/.