Skarga Franciszka P. na decyzję Izby Skarbowej w R. w przedmiocie wymiaru opłaty skarbowej po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Naczelny Sąd Administracyjny
Uzasadnienie strona 4/4

3. Artykuł 14 ustawy o zobowiązaniach podatkowych już w ust. 1, a więc na pierwszym miejscu wymienia podatnika jako tego, który odpowiada za ciążące na nim podatki. Z redakcji tego przepisu "(...) chyba że obowiązek wpłacenia należności ciąży na płatniku", można wnosić, iż podatnik zwolniony jest tylko w sytuacji, gdy płatnik pobrał /naliczył/ podatek, lecz go nie wpłacił na właściwy rachunek. Wskazuje to, że zobowiązania podatkowe powinny być przede wszystkim dochodzone od podatnika. Jest to rozwiązanie prawidłowe, zgodne z zasadami logicznego rozumowania, społecznie uzasadnione. Odpowiedzialność płatnika powinna mieć miejsce wówczas, gdy wynika to wyraźnie lub w sposób dorozumiany z przepisu prawa. Jednoczesne zwolnienie podatnika od odpowiedzialności za podatek ma miejsce w sytuacji, gdy podatek został potrącony /pobrany/, lecz nie wpłacony na właściwy rachunek /art. 14 ust. 1/. O dorozumianym przypadku zwolnienia podatnika można ewentualnie mówić w sytuacji unormowanej w art. 175 Kpa /chodzi o podatek od wynagrodzeń, który powinien pobrać uspołeczniony pracodawca/. W innych sytuacjach, a więc nie unormowanych jednoznacznie obowiązek podatkowy obciąża podatnika. Odpowiedzialność płatnika może natomiast wchodzić w grę dopiero w dalszej kolejności. Jest to odpowiedzialność akcesoryjna, nie prowadząca jednak do zwolnienia od odpowiedzialności podatnika. Może ona wchodzić w grę zwłaszcza wówczas, gdy ściągnięcie podatku od zobowiązanego podatnika jest niemożliwe lub napotyka szczególne trudności. Odpowiedzialność płatnika nie powinna także wyprzedzać odpowiedzialności osób trzecich /art. 40 i nast. ustawy o zobowiązaniach podatkowych/. Wynika to z istoty obowiązku podatkowego oraz akcesoryjnej odpowiedzialności płatnika.

4. Odpowiedzialność podatnika i płatnika za podatek nie pobrany przez płatnika lub pobrany w kwocie niższej od należnej nie jest odpowiedzialnością solidarną. Odpowiedzialności solidarnej nie domniemywa się zaś tam, gdzie ustawodawca odpowiedzialność solidarną zamierzał wprowadzić, to dał temu wyraz, np. w art. 42 ust. 1 ustawy o zobowiązaniach podatkowych. Może być zatem mowa o odpowiedzialności obu tych podmiotów na zasadzie ułomnej odpowiedzialności solidarnej, zwanej na gruncie judykatury w sprawach cywilnych odpowiedzialnością in solidum, która oznacza, że zapłata długu przez jednego z zobowiązanych dłużników określonej sumy zwalnia w tym zakresie drugiego z zobowiązanych.

Z przytoczonych względów należało uznać, iż w sytuacji, gdy notariusz będący płatnikiem podatku /opłaty skarbowej/ pobrał ów podatek w kwocie niższej od należnej, i to także w sytuacji, gdy nastąpiło to bez winy podatnika, w następstwie czego organ podatkowy wszczął postępowanie zmierzające do pobrania podatku w wysokości prawidłowej, to stroną takiego postępowania powinien być podatnik i do niego powinna być skierowana decyzja wymiarowa. Nie stoi to na przeszkodzie - na wypadek gdyby okazało się, że uzyskanie prawidłowo wymierzonego podatku od podatnika nie jest możliwe lub nader utrudnione - wszczęciu postępowania i wydaniu decyzji w stosunku do płatnika, który zaniedbał wymierzenia i pobrania podatku we właściwej wysokości, chyba że nastąpiło to z winy płatnika. W przypadku gdy płatnikiem jest osoba, do której mają zastosowanie przepisy kodeksu pracy, przy wymiarze podatku właściwy organ podatkowy stosuje odpowiednio przepisy tego kodeksu o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną osobom trzecim.

Strona 4/4