Stroną postępowania i decyzji organu podatkowego - wydanej na podstawie art. 15 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. nr 27 poz. 111 ze zm./ w związku z pobraniem przez notariusza będącego płatnikiem, podatku w kwocie niższej od należnej - jest podatnik.
Sąd Najwyższy w sprawie ze skargi Franciszka P. na decyzję Izby Skarbowej w R. z dnia 10 kwietnia 1987 r. w przedmiocie wymiaru opłaty skarbowej po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Naczelny Sąd Administracyjny - Ośrodek Zamiejscowy w Krakowie postanowieniem z dnia 24 września 1987 r. SA/Kr 712/87 do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 Kpc:
Czy w razie pobrania przez będącego płatnikiem notariusza kwoty niższej od należnej organ podatkowy kieruje przewidzianą w art. 15 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych decyzję do podatnika czy do płatnika?
podjął następującą uchwałę:
Przedstawione Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne zrodziło się na tle następującego stanu faktycznego:
W dniu 24 kwietnia 1985 r. notariusz Państwowego Biura Notarialnego w R. potwierdził własnoręczność podpisów E.R. i F.P., którzy przedstawili sporządzoną wcześniej umowę zamiany samochodów osobowych marki FSO-1500 i Zaporożec. Według tej umowy samochód FSO 1500 został wyprodukowany w 1984 r. i przedstawiał wartość 680.000 zł, natomiast samochód marki Zaporożec pochodził z 1978 r. i jego wartość została określona na 280.000 zł. Notariusz wymierzył i pobrał opłatę skarbową w wysokości 5 proc. od różnicy wartości samochodów, tj. od sumy 400.000 zł /par. 45 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 maja 1988 r. w sprawie opłaty skarbowej - Dz.U. nr 34 poz. 161 ze zm./. W czasie czynności rejestracyjnych okazało się, że samochód FSO-1500 wyprodukowany był wprawdzie w 1984 r., jednakże został zarejestrowany w 1985 r. i od jego nabycia w jednostce gospodarki uspołecznionej do chwili zamiany nie upłynął rok. Poza tym jego wartość była w chwili zamiany wyższa i została za zgodą stron umowy zamiany określona przez organ podatkowy na sumę 800.000 zł. W związku z tym organ podatkowy wymierzył opłatę skarbową od wyższej sumy i według wyższej stopy. Mianowicie w myśl par. 45 ust. 2 pkt 1 powołanego rozporządzenia, opłata ta przy sprzedaży lub zamianie samochodu w okresie pierwszego roku od daty nabycia w jednostce gospodarki uspołecznionej wynosi 25 proc. Decyzja podatkowa została skierowana do stron umowy zamiany, tzn. E.R. i F.P.
Rozpoznając skargę na decyzję Izby Skarbowej w R., utrzymującą w mocy decyzję Urzędu Skarbowego w R. - Naczelny Sąd Administracyjny - Ośrodek Zamiejscowy w Krakowie przedstawił Sądowi Najwyższemu przytoczone zagadnienie prawne, jako budzące poważne wątpliwości i mające istotne znaczenie dla praktyki.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
1. Ustawa z 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. nr 27 poz. 111 ze zm./ zawiera w art. 3 wyjaśnienie pojęć stosowanych w przepisach podatkowych. Chodzi o organ podatkowy, płatnika, podatnika, inkasenta. W myśl zawartego tam słowniczka organami podatkowymi są izby skarbowe, urzędy skarbowe, terenowe organy administracji państwowej, a także inne organy. Takim innym organem jest także uspołeczniony zakład pracy w odniesieniu do podatku od wynagrodzeń, a to stosownie do art. 175 par. 2 Kpa. Uspołeczniony zakład pracy zatem w odniesieniu do podatku od wynagrodzeń może występować w podwójnej roli: jako płatnik oraz jako organ podatkowy. Podatnikiem jest osoba zobowiązana do zapłacenia z tytułu ciążącego na niej obowiązku podatkowego; płatnik zaś - to osoba obowiązana do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i do wpłacenia go na rachunek organu podatkowego, wreszcie inkasent - to ten, który podatek może przyjmować. O ustanowieniu danej jednostki organizacyjnej lub osoby fizycznej płatnikiem rozstrzygają przy tym przepisy ustawowe lub wydanego z upoważnienia ustawowego aktu normatywnego niższego rzędu.